skip to Main Content

Biologisch vlees: een goed idee?

Biologisch vlees lijkt een duurzame keuze, maar is het wel zo goed voor het milieu als wordt gezegd? In dit artikel komen zowel de voor- als de nadelen aan bod: ga jij voor dierenwelzijn en natuur, of voor klimaat?

We proberen natuurlijk allemaal zo gezond en duurzaam mogelijk te eten, maar wat is nu eigenlijk écht duurzaam? Neem bijvoorbeeld biologisch vlees: over smaak valt niet te twisten, maar over duurzaamheid wel. Want is biologisch vlees wel zo duurzaam als wordt gezegd?

Er zijn veel keurmerken voor biologisch vlees, zoals het EKO-keurmerk, het Beter Leven-keurmerk en het keurmerk voor EU Biologische Landbouw (1). Vlees dat van deze keurmerken is voorzien, komt van dieren die een natuurlijker leven hebben gehad, door bijvoorbeeld biologisch voer te krijgen en regelmatig de wei in te mogen. Doordat aan deze dieren geen antibiotica of groeihormonen worden toegediend, worden ze weliswaar langzamer, maar op een natuurlijkere manier slachtrijp.

De voordelen van biologisch vlees
Door vee geen hormonen of antibiotica te geven, komen deze stoffen niet in het milieu terecht en dus ook niet in de voedselketen. Dit geldt ook voor meststoffen: biologische bedrijven gebruiken geen kunstmest, maar brengen de mest van hun vee naar hun eigen of andermans landbouwgrond. In de gangbare vleesindustrie wordt wel kunstmest gebruikt en ontstaat er een mestoverschot. In de biologische landbouw niet, of wordt het overschot in ieder geval verkleind. De voedselgewassen voor het biologisch gehouden vee kunnen bovendien met behulp van hun eigen mest geproduceerd worden. In de gangbare veehouderij spoelen meststoffen met het regenwater mee het grondwater in en zorgen zo plaatselijk of elders voor milieuproblemen.

Hetzelfde geldt voor chemische bestrijdingsmiddelen die ter bescherming van de gewassen gebruikt worden: ook deze komen vaak in het grondwater terecht, om op andere plaatsen de bodem en de organismen die daarop groeien of ervan eten te vervuilen. Hormonen en gewasbeschermingsmiddelen komen dus niet alleen direct, door het eten van gangbaar vlees, maar ook via de mest weer op ons bordje terecht. Alleen in de biologische veeteelt worden zulke bestrijdingsmiddelen niet gebruikt (3).

Omdat biologisch gehouden dieren vaak voedsel gevoerd krijgen dat op hun eigen boerderij of in de buurt geteeld is, zorgt het transport van dit voer voor een lagere CO2-uitstoot dan het voer dat op gangbare veehouderijen wordt gebruikt. Dit wordt vaak ingevlogen uit landen als Thailand of Brazilië, wat uiteraard voor een hoge milieubelasting zorgt. Bovendien gaan vele hectares kostbare natuur, in de vorm van bijvoorbeeld tropisch regenwoud, verloren aan grond om maïs en soja op te verbouwen.

Het grootste voordeel van biologisch vlees heeft uiteraard te maken met het welzijn van de productiedieren. Biologisch gehouden dieren leven op een natuurlijkere manier dan vee dat op de gangbare manier gehouden wordt, doordat ze bijvoorbeeld een groot deel van het jaar buiten kunnen lopen. Deze dieren hebben minder last van stress, omdat ze meer ruimte hebben, en ze zijn vaak gezonder omdat ze meer kunnen bewegen. Ook past het voer dat biologisch gehouden dieren krijgen beter bij hun natuurlijke dieet: het bevat geen genetisch gemanipuleerde stoffen en bovenal geen dierlijke eiwitten, dat vaak van slachtafval afkomstig is.

De nadelen van biologisch vlees
De ruimte die biologisch gehouden dieren nodig hebben, vormt echter een probleem. Met name in drukbevolkte landen is het lastig om dieren op een grote oppervlakte te houden. Omdat dieren in de biologische veehouderij minder snel worden vetgemest én meer ruimte krijgen, moet die zeldzame ‘vrije’ grond langer gebruikt worden voor eenzelfde hoeveelheid vlees. Het importeren van biologisch vlees uit het buitenland is geen goed alternatief: ook daar worden grote stukken natuur opgeofferd voor de productie van biologisch vlees en/of veevoer.

Ook wat betreft waterverbruik is biologisch vlees niet per se duurzaam: het slachtrijp groeien van biologische dieren duurt langer, waardoor theoretisch meer water verbruikt wordt. Biologisch gehouden dieren krijgen echter wel, in tegenstelling tot dieren uit de bio-industrie, regenwater binnen door gras te eten. Door geen gezuiverd water te gebruiken, wordt dus energie bespaard. Het is nog onbekend hoeveel er precies bespaard wordt en wat dus het netto waterverbruik is voor één kilo biologisch vlees. Maar feit blijft dat voor één kilo rundvlees uit de bio-industrie al zo’n 15000 liter water nodig is; voor biologisch vlees zal dat waarschijnlijk niet veel anders zijn. Ter vergelijking: een kilo peulvruchten kost slechts 4000 liter water (4). Vleesproductie op welke manier dan ook lijkt dus een waterverslindende industrie te zijn.

Een ander nadeel van de biologische vleesproductie is de uitstoot van broeikasgassen die ermee gepaard gaat. Er zijn verschillende broeikasgassen, die allen een ander effect op de klimaatverandering hebben. Hoewel uit onderzoek blijkt dat biologisch gehouden koeien minder CO2 uitstoten, zorgt hun natuurlijke dieet ervoor dat ze wel meer methaan en lachgas (N2O) uitstoten (5). Omdat deze laatste twee gassen een sterker broeikaseffect hebben dan CO2, zorgen dieren uit de biologische vleessector naar verhouding voor meer klimaatverandering.

De consument bepaalt wat er op zijn bord ligt en dus op welke manier dat duurzaam is: ga jij voor dierenwelzijn en natuur, of voor klimaat?

Illustratie door Masha Pikulina 

(1)   http://www.milieucentraal.nl/themas/keurmerken-labels-en-logos/voedselkeurmerken/keurmerken-vlees-zuivel-en-vis/#Biologisch vlees
(2)   http://www.un.org/en/development/desa/policy/wesp/index.shtml, VN rapport: World Economic Situation and Prospects as of mid-2012
(3)   http://www.skal.nl/Home/Artikelen/tabid/99/category/Akker-%20en%20tuinbouw,%20veevoedergewassen/catid/7/itemid/30/language/nl-NL/Default.aspx
(4)   http://www.wnf.nl/nl/actueel/nieuws/bericht/?bericht=6219
(5)   http://www.vn.nl/Archief/Samenleving/Artikel-Samenleving/Groene-sprookjes-5-mythen-over-biologisch-eten.htm

Back To Top