Column: Ons onzichtbare afval

Het plastic afval dat we verliezen lijkt soms een onzichtbare status te verkrijgen. Maar hoe onzichtbaar is dat plastic eigenlijk?

In de westerse wereld wordt een enorme hoeveelheid plastic gebruikt. Een groot deel wordt ingezameld, via het restafval of apart. Maar al het afval dat op straat belandt is heel moeilijk weer uit het milieu te krijgen. Meegenomen door de wind en weggedreven op het water ontstaat er steeds meer zogenaamd zwerfafval. Voor veel mensen is het dan ‘weg’, en is er geen probleem meer. Voor anderen, en ik betoog voor de wereld, begint het probleem daar.

De afgelopen jaren is dit rondzwervende plastic enorm toegenomen. Een van de oorzaken hiervan is het bijna oneindige gebruik van plastic zakjes, vooral in Oost- en Zuid-Europa, maar ook bij ons. Daarnaast komen plastic flesjes, verpakkingen en allerlei ander materiaal vaak op straat terecht. Doordat plastic licht is, waait het snel weg als mensen het kwijt raken. En het is niet af te breken door de natuur.

Het probleem: er hopen zich wereldwijd enorme hoeveelheden plastic op. Door oceaanstromingen wordt het plastic, dat over het algemeen drijft of hoog in het water zweeft, naar delen van de oceaan gevoerd waar het zich ophoopt tot zogenoemde ‘plastic soups’. Dit zijn enorme wateroppervlakten waar tientallen tot honderden vierkante kilometers plastic zich uitspreiden. Doordat deze verzamelplaatsen ver weg zijn van de bewoonde wereld blijven ze veelal onzichtbaar. Tegelijkertijd worden ze groter en groter.

bron: www.stiksoep.nl

De gevolgen voor de ecologie ter plaatse zijn enorm. Zowel de aanwezige vogels, vissen als grotere dieren sterven massaal. De een stikt in het plastic, de ander krijgt zoveel plastic binnen tijdens het eten dat de maag geen ruimte overhoudt voor voedsel. Deze dieren sterven uiteindelijk aan ondervoeding en honger.

Gevolgen die lokaal en kleinschalig lijken, en daarmee mee zouden vallen voor ons mensen. Maar is dat zo? Afnemende visreserves zijn een mondiaal probleem. Wanneer naast de visserij ook het natuurlijk herstel wordt belemmerd, wordt de carrying capacity (de impact op een systeem waarvan het nog kan herstellen) steeds kleiner.  Dit geldt zowel voor vis als voor vogels en andere roofdieren – ook daar wordt het natuurlijke voedselsysteem doorbroken. En dat omdat wij hier ons plastic afval laten slingeren.

Een wereldwijd probleem, en ik sta niet raar te kijken als we hier – ver weg van de plastic soups – de gevolgen over een x aantal jaren van gaan merken. Om vervolgens te bedenken: hoe hebben we ooit zo dom kunnen zijn? Ondanks dat er door de Europese Unie gewerkt wordt om gratis plastic zakjes te verbieden, is daarmee niet het hele probleem opgelost. Samen kunnen we wel een bijdrage leveren: met z’n allen minder plastic gebruiken!

Voor meer (schokkende) informatie, bekijk de trailer van de film Midway

Photo by Chris Jordan