Column: Het kán, als we het willen
Het is niet bijster origineel om de slagzin van Urgenda te gebruiken als kop van een column. Toch is het de ultieme samenvatting van de uitdaging waar we op dit moment voor staan. Met de huidige technologieën en kennis kan de Nederlandse economie in 2030 voor bijna 100% duurzaam zijn, zo blijkt uit het recente Urgenda-rapport Nederland 100% duurzaam in 2030. Deze transitie is haalbaar, als we keuzes durven te maken. Het kán, als we het willen.
Menselijk gedrag wordt grotendeels bepaald door routines. Eerder schreef ik al eens over het belang van bewustwording dat we in een kwetsbare omgeving leven, en over de noodzaak om routines te doorbreken en bewuste keuzes te gaan maken. Vera Dalm, voorzitter van de VVM, beschreef recentelijk mooi wat bewust gedrag is: “Gedraagt u zich wel eens? Dat u denkt: ‘Goh, wat gedraag ik mij toch?’ Waarschijnlijk zeer zelden.” Voor velen is in de auto stappen geen bewuste keuze, maar een routine. Dat kan anders. En daar ligt de kern van de oplossing.
In het rapport Nederland 100% Duurzaam in 2030 gaat het niet om wat we als maatschappij móeten, het gaat erom wat we kúnnen. En al het kunnen begint met het overschakelen van routines naar bewuste keuzes. Het rapport beschrijft de vijf thema’s waarop het anders kan: Anders wonen, Anders eten, Anders van A naar B, Anders produceren en Anders energie opwekken. Al deze thema’s hebben te maken met keuzes binnen de maatschappij. Een deel van deze keuzes ligt uiteraard bij bedrijven en overheid, maar onze keuzes als burgers bepalen grotendeels de koers van deze partijen.
Er is veel wat wij zelf kunnen doen om in 2030 volledig duurzaam te zijn. Het energieneutraal maken van huizen is een start: ieder jaar 250.000, totdat we in 2030 alle huizen gehad hebben. Dat levert ook nog eens veel banen op in de bouw. Enkele keren per week vlees eten, en meer kiezen voor lokaal voedsel, verlaagt de emissies in de voedselketen en zorgt voor meer werk dicht bij huis. Autogebruik gaan zien als dienst in plaats van een auto kopen scheelt enorm. Hiermee wordt autorijden een bewuste keuze en daarnaast zal door meer samen reizen het totaal aantal autokilometers verder dalen. Meer spullen repareren en samen delen zorgt voor een lagere productiebehoefte, wat de materiaalafhankelijkheid sterk verlaagt. Tot slot zijn investeringen in duurzame energie tegenwoordig relatief snel terugverdient, en leveren zonnepanelen na hun terugverdientijd nog jaren gratis stroom.
Individuele keuzes zijn van enorm belang in de omschakeling naar een meer duurzame samenleving. De voordelen lijken groot en echte nadelen zie ik niet. Wel gedragsverandering, wat vaak een nadeel wordt genoemd. De belangrijkste vraag is waarom we zo’n omschakeling níet zouden willen. Samen kan het. We hoeven het alleen maar te doen.