Guerrilla fietspaden

Je kent het wel. Dat gevoel dat je krijgt als je een tien minuten durende fietstocht naar een belangrijke afspraak in vijf minuten probeert te fietsen, en vervolgens alle fietspaden worden geblokkeerd door irritante toeristen op Yellow Bikes, MacBikes, Green Bikes, of wat heb je wel niet meer. “Get out of my fietspad!” wil je schreeuwen, terwijl je bezweet met een rood hoofd door de grote stroom incapabele Amsterbikers probeert te zigzaggen. Wat moeten ze toch, al die mensen te fiets door Amsterdam? En nog belangrijker: hoe zijn hun fiets skills zo ver te zoeken?

Amsterdam: een stad van wiet, tolerantie, De Wallen… En fietsen natuurlijk. Als je het aan de meeste Nederlanders vraagt, zullen ze niet denken dat het ooit anders was: dat stadsbeeld vol met schots en scheef geparkeerde fietsen en fietsers die op een gevaarlijke manier elkaar inhalen, terwijl ze tegelijkertijd snel hun WhatsApp lijst bijwerken. Een stad waarin de fietser niet beseft dat haar positie uitzonderlijk is op globaal niveau.

Ook al is de fiets een opkomend vervoersmiddel in vele wereldsteden, toch is het aantal fietsers in geen één hoofdstad zo hoog als in Amsterdam: volgens een onderzoek van de Gemeente Amsterdam fietste in 2011 54% van de Amsterdammers dagelijks, zonder bijvoorbeeld toeristen of reizigers. Zelfs in Kopenhagen, de stad die naast Amsterdam ook vaak wordt geroemd om haar fietsvriendelijkheid, fietsen niet zoveel mensen: 45% in 2014.

Toch is fietsen niet altijd populair geweest. Na de introductie van fietsen volgde een explosieve toename van fietsers tussen de eerste en tweede wereldoorlogen; in 1923 was 74% van de Nederlandse voertuigen een fiets; Amsterdam was een nog grotere fietschaos dan nu. Helaas veranderde dit na de tweede wereldoorlog. Het aantal auto’s groeide ontzettend en de fiets werd gezien als een ouderwets vervoermiddel dat uiteindelijk zou verdwijnen uit het straatbeeld, waardoor de fietsfaciliteiten verminderden en het aantal verkeersdoden toenam.

Gelukkig kwamen daar in de jaren zeventig de nieuwe sociale bewegingen, die zich bogen over onder andere milieuvraagstukken en de nieuwe problemen van de stad. Samen wisten organisaties zoals Provo en Stop de Kindermoord de regering te overtuigen om het verdwijnen van fietsers uit het straatbeeld om te keren, bijvoorbeeld door guerrilla fietspaden te tekenen op de straten, of het Witte Fietsenplan te ontwikkelen: de fiets was essentieel en moest worden verdedigd.

Als reactie werd het mobiliteitsbeleid zo ingericht dat de fiets in de stad steeds meer op nummer één is komen te staan, met het huidige straatbeeld als resultaat. In Amsterdam ben je als fietser koning. Met prachtige brede fietspaden, groene doorstroom bij stoplichten, en fietstraining voor alle schoolkinderen. Alleen de parkeerfaciliteiten zouden wel iets beter kunnen naar mijn mening.

Er zijn genoeg redenen voor de Gemeente Amsterdam om de huidige koppositie vast te willen houden. Zo heeft fietsen aanzienlijke gezondheidsvoordelen: de reguliere fysieke activiteit vermindert de kans op hart- en vaatziekten, overgewicht en depressie aanzienlijk. Ook zorgt de indirecte vermindering van uitstoot voor een betere luchtkwaliteit, waardoor het aantal longaandoeningen van stad inwoners vermindert.

Bovendien is fietsen, naast wandelen, nog steeds het meest klimaatvriendelijke vervoersmiddel: waar een auto of een bus respectievelijk gemiddeld 229 en 95 gram CO2 uitstoten per passagierskilometer, is dit getal maar slechts 16 gram CO2 voor de fiets; en dat samen met al die andere voordelen.

En de fiets is erg populair bij toeristen, zoals je al gemerkt had. Eigenlijk is het wel bijzonder dat al die toeristen willen ervaren hoe anders stedelijke mobiliteit kan zijn, op zo’n Green, Amster, of MacBike. Denk daar dus aan, de volgende keer dat je op het punt staat om te schreeuwen “Get out of my fietspad” en koester je fietspositie in de stad. Die is namelijk heel uniek.

Ebert, A. (2004) Cycling towards the nation: The use of the bicycle in Germany and the Netherlands, 1880-1940.

Gemeente Amsterdam, 2011. Fietsen in Amsterdam: resultaten van een online enquete.

The Local DK, 2015. Copenhagen rides to the top of bicycling world.