Duurzame voedsellabels

Een beetje nerveus maar vol enthousiasme kwam ons team Fair Change samen op de dag van onze lezing over duurzame voedsellabels in het leuke Amsterdamse pand van Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond. We kregen een prachtig lichte kamer toegewezen die uitkeek op de binnentuin. Beamer starten, stoelen klaarzetten, snel een hapje eten en de avond nog een keer doornemen, de tijd vloog voorbij en voordat we het wisten was onze eerste spreker al gearriveerd: Petra Derkzen van het keurmerk Demeter. Later kwamen onze twee andere sprekers, filosoof Wouter Mensink, auteur van het boek “Kun je een betere wereld kopen” en Liesbeth Kap, beleidsmedewerker bij het Ministerie van Economische Zaken op het gebied van keurmerken. Goed, de sprekers waren gearriveerd, nu nog de gasten! Vol verwachting keken we richting de deuren. We hebben met z’n allen erg veel moeite en tijd in de avond gestopt, dus we hoopten dan ook dat zoveel mogelijk mensen ons zouden vinden. Gelukkig stroomden de gasten al snel binnen en was de zaal al snel gevuld met een 30-tal man.

Ons team van vijf meiden, Laurie Dieuwertje, Van-Nhi, Emma en ik waren al maandenlang bezig met de voorbereidingen van de avond. Als een van de vier teams van Jongeren Milieu Actief (JMA), de jongerenorganisatie van Milieudefensie, zetten we ons in voor het informeren van jongeren over de impact die hun (koop)gedrag heeft op het milieu. Zo organiseert het team elk jaar bijvoorbeeld de Underwear Run, een hardloopevenement in Amsterdam, waarbij de deelnemers in duurzaam geproduceerd ondergoed door Amsterdam lopen. Een andere activiteit is de zogeheten JMA Academy, een avond gewijd aan een specifiek onderwerp of vraagstuk dat vaak om meer duiding vraagt. Tijdens zo’n avond nodigen we jongeren uit om te luisteren en met elkaar in gesprek te gaan. Op die manier helpt de Academy ideeën en inzichten verder ontwikkelen en tot een breder begrip van een bepaald thema te komen. Dit jaar focust ons team op keurmerken en daarom hebben we besloten om de Academy “Kies jij voor keurmerken” in het leven te roepen.

Tegenwoordig zijn er nog amper voedselproducten zonder keurmerken. Ik sta bijvoorbeeld regelmatig radeloos in de supermarkt als ik probeer te kiezen tussen Fairtrade of UTZ-gecertificeerde chocolade, of bijvoorbeeld rondeel of biologische eieren.  We worden in de supermarkt overspoeld met logo’s en sterren: Fairtrade, Beter Leven, UTZ Certified, Bio+, MSC, Rainforest Alliance, EKO en het Europees biologisch keurmerk. Maar in hoeverre zijn keurmerken te vertrouwen? Zijn ze transparant genoeg naar de consument? En garanderen ze echt duurzaamheid of kan je er een duurzaam imago mee kopen?

[pullquote align=”left” cite=”” link=”” color=”#00FFCC” class=”” size=”14″]Zoek de connectie met je voedsel, neem eens de tijd om uit te pluizen waar een keurmerk voor staat en laat jezelf verbazen![/pullquote]Op deze vragen probeerden onze drie sprekers samen met het publiek antwoorden te vinden. Wat de avond bijzonder maakte is dat de sprekers op sommige punten behoorlijk uiteenlopende meningen hadden. De ene spreker stelde dat het onethisch is om de verantwoordelijkheid voor het kiezen ‘eerlijke’ en diervriendelijke productie bij de consument te leggen. Bovendien hangt dat ook samen met het naïeve geloof in de ‘neutrale’ werking van de vrije markt. Zolang een kleine blanke, welvarende groep mensen bepaalt hoe die markt functioneert, verandert er wezenlijk niets. In dat opzicht hebben keurmerken een zeer geringe impact op de verduurzaming van productie en consumptie en het huidige economische bestel. Een andere spreker vond dan weer dat keurmerken er juist voor zorgen dat bedrijven het voortouw nemen om de voedingsindustrie te verduurzamen. Daarnaast werd de problematiek van de hoeveelheid keurmerken ter sprake gebracht. De hoeveelheid keurmerken vormt niet het grootste probleem, luidde het antwoord van een andere spreker: keurmerken zijn juist transparant in de zin dat ze consumenten inzicht geven in het productieproces en de omstandigheden waarin producten gemaakt zijn. Over één punt waren de drie sprekers het eens: keurmerken zijn maar een eerste stap. Uiteindelijk willen we namelijk dat alles eerlijk, duurzaam en met zorg voor mens én dier wordt geproduceerd. Maar tot die tijd is het belangrijk om de duurzame en eerlijke koplopers onder de bedrijven te steunen. We zijn er dan ook van overtuigd dat niemand chocola van een kindslaaf of ragout van een plofkip wil eten. Daarom is onze boodschap: zoek de connectie met je voedsel, neem eens de tijd om uit te pluizen waar een keurmerk voor staat en laat jezelf verbazen!

Een handige website is de Keurmerkenwijzer van Milieu Centraal en probeer eens de app Questionmark.

---

Fanny Olsthoorn