VN is passé, jongeren moeten het zelf doen
Terugblik op de klimaattop door VN-jongertentegenwoordiger Don Gerritsen
Na 2 weken intensief onderhandelen zit de klimaattop in Kopenhagen erop. Vanaf de klimaattop in Bali in 2007 leken we toe te leven naar een climax in Kopenhagen, waar een wereldwijd, bindend verdrag gesloten zou worden om klimaatverandering tegen te gaan. En wat leek het mooi: bijna alle regeringsleiders waren uit alle hoeken van de planeet toegestroomd. Nu kon het écht gebeuren. Het tegendeel is zaterdagochtend echter bewezen. Maar de jongere generatie geeft nog hoop.
De uitkomst van de VN klimaattop, die van 6 tot 19 december plaatsvond in Kopenhagen, is een bijzonder teleurstellende tekst van drie pagina’s, waar niemand iets mee hoeft te doen. Wat een afgang voor de internationale samenleving. De tekst is niet wettelijk bindend; de doelstelling om onder de 2 graden opwarming te blijven wordt erkend als een wetenschappelijk feit, er is verder geen enkele actiebereidheid onderschreven daaraan te committeren; en ieder cijfer over reductie van broeikasgassen ontbreekt, behalve de eerder toegezegde vrijwillige reducties. Het ergste is nog dat deze tekst niet eens door alle VN lidstaten is ondertekend: Nicaragua, Bolivia, Cuba, Venezuela en Sudan konden zich er niet in vinden.
De afgelopen weken zijn er verschillende aanwijsbare zaken waarom deze top heeft gefaald. De duidelijkste, en waarschijnlijk belangrijkste, is de niet te doorbreken patstelling tussen China en de Verenigde Staten als het om internationale klimaatafspraken gaat. De hoop die Obama de wereld heeft gegeven, heeft hij hier zeker niet waar gemaakt. Integendeel: hij heeft zich buitengewoon arrogant opgesteld. Duidelijke voorbeelden zijn zijn late aankomst op de top en zijn bewuste absentie tijdens de officiële speech van Wen. Wen, die zelf overigens geen greintje flexibiliteit toonde, gaf wederom aan niet meer te willen toezeggen dan een paar weken geleden was aangekondigd (tot 45% reductie van emissies op basis van economische groei). De wereld keek ademloos toe toen Obama in zijn speech aangaf naar Kopenhagen te zijn gekomen om te handelen, niet om te praten. Vervolgens bleef het toch bij mooie retorica. Na een conceptverdrag gesloten te hebben met China, India en Brazilië zei hij direct in een persconferentie, vanuit het vliegtuig, dat er een verdrag beklonken was. Machten als de EU en G77 hadden het nakijken. Uiteindelijk waren het ook een aantal ontwikkelingslanden die besloten niet in te stemmen met het uiteindelijke ‘Kopenhagenakkoord’, zodat de voorzitter via juridische trucs heeft moeten beslissen dat er alleen ‘kennis wordt genomen’ van het verdrag. Daar moet de wereld het mee doen.
Positief is wel dat gedurende deze top 30 miljard dollar beschikbaar is gesteld voor ontwikkelingslanden door rijke landen om klimaatverandering aan te pakken in de komende 3 jaar en vanaf 2020 jaarlijks 100 miljard dollar. Maar of dit bedrag additioneel is aan bestaande ontwikkelingshulp is niet duidelijk.
Er zijn ook verschillende procedurele fouten gemaakt. Zo waren er bijvoorbeeld 3 maal zo veel accreditaties uitgegeven door het VN klimaatsecretariaat tijdens de grootste VN top aller tijden buiten New York. De stakeholder value is hierdoor extreem ondermijnd. Er waren bijvoorbeeld massa’s jongeren, NGO’s en bedrijven, die wilden meedenken en meebeslissen over hun toekomst. Door de overmatige accreditatie werd het aantal jongeren met toegang bijvoorbeeld uiteindelijk beperkt tot 12 van de duizenden. Dit leidde tot verschillende demonstraties.
De Deense voorzitter heeft ook fouten gemaakt door teksten te laten lekken, die zowel in de eerste als tweede week de knuppel in het hoenderhok gooiden.
Daarnaast heeft Sudan zich namens de G77 structureel druk gemaakt over het proces waarin beslissingen worden genomen en hun minimale vertegenwoordiging gezien als een middel om het proces te vertragen.
Culturele barrières heb ik ook steeds als een mogelijke oorzaak ervaren van het falen van deze top. De hoofdonderhandelaar van China sprak perfect Engels maar gaf vaak statements in het Mandarijn. En de gemiddelde Westerling kon het niet op prijs stellen dat alle bijeenkomsten uitliepen, vertraagd waren of helemaal niet plaatsvonden.
Maar de wereld is nog niet vergaan. Dit is de eerste keer in de geschiedenis dat de VS en China een handtekening hebben gezet onder een klimaattekst. Daarnaast blijven bedrijven, nationale en regionale overheden zich onverminderd inzetten tegen klimaatverandering.
En Nederland heeft zich in ieder geval bewezen als het gaat om bereidheid jongeren te laten participeren in besluitvormingsprocessen rondom klimaatverandering. Wat dat betreft zeg ik: ministers Cramer, minister Koenders, minister president Balkenende: helaas is het niet meer geworden. Maar jullie hebben in ieder geval je best gedaan voor de jongeren, wereldwijd.
Mijn generatie heeft geen internationale afspraken nodig om zich hard te maken tegen klimaatverandering. Wij kunnen er samen voor zorgen dat die toekomst er goed uit ziet, een toekomst in een duurzame economie. We zijn pas begonnen.
Don Gerritsen is jongerenvertegenwoordiger duurzame ontwikkeling van de Nationale Jeugdraad en zat in de officiële Nederlandse regeringsdelegatie tijdens de VN klimaattop. www.dongerritsen.com