Speculatie op de voedselmarkt?
De prijzen van voedsel blijven maar stijgen. Er zijn hier diverse redenen voor en een van de (relatief nieuwe) redenen zou speculatie met voedsel zijn. Maar wat houdt dat precies in?
In een duurzame, rechtvaardige, mooie wereld hoort geen honger thuis. Ondanks het feit dat er op het moment genoeg voedsel is om iedereen te voeden, lijden er altijd nog ca. 1 miljard mensen honger! Dit komt onder andere door de flink gestegen prijzen van voedsel. Waarom deze stijgingen er zijn is een gecompliceerd verhaal. In dit artikel wordt de rol van speculatie met voedsel in het kort, toegelicht.
Wat is er aan de hand in voedselland?
De prijzen van voedsel zijn het afgelopen jaar weer flink gestegen. Na de prijspiek van 2008, toen er op diverse plekken in de wereld rellen en voedselcrises waren vanwege de hoge voedselprijzen, waren de prijzen weer even gedaald. Inmiddels is het prijsniveau echter weer even hoog als tijdens die piek. (Zie de site van de FAO voor meer gedetailleerde informatie.)
Wat is speculatie?
Het is al lang gebruikelijk dat een opkoper voordat die het daadwerkelijke goed ontvangt, bijvoorbeeld het graan, met een verkoper een bepaalde prijs afspreekt voor dat product. Hierdoor dekt de verkoper zich in tegen eventuele prijsschommelingen. Zo hebben boeren meer zekerhied over hun afzet en kunnen ze eenvoudiger investeren in hun bedrijf. De opkoper draagt het risico, maar die kan zich, door zijn investeringen slim te kiezen, beter indekken tegen tegenvallers. De opkoper hoopt natuurlijk dat de prijzen uiteindelijk hoger zullen zijn dan wat hij er volgens de overeenkomst voor betaalt zodat hij het met winst door kan verkopen. Speculatie ontstaat wanneer deze contracten tussen opkopers en voedselrpducenten worden doorverkocht aan derden die met deze contracten gaan speculeren op mogelijke winst door prijsstijgingen.
Wat is hier dan het probleem?
De laatste jaren zijn ook allerlei partijen die niets met voedsel te maken hebben massaal gaan speculeren met voedsel. Er is een levendige markt ontstaan waarin contracten voor voedsel worden verhandeld voor steeds hogere prijzen. Voordat het product daadwerkelijk bij de consument komt is het zo al flink in prijs gestegen. Sommige economen schatten dat ca. 40-80% van de prijsstijgingen te wijten zijn aan speculatie [1]. De toegenomen interesse van handelaren, banken en andere grote instanties voor de voedselmarkt is deels te wijten aan de kredietcrisis. De hypothekenmarkt is geen gewild investeringsgebied meer en voedsel, wat altijd nodig zal blijven, is zo ineens geliefd. Door al deze speculaties komen er meer prijsschommelingen en stijgen de prijzen van voedsel zonder dat er een daadwerkelijk tekort aan het voedsel is. Binnen de EU gaan dan ook al stemmen op om speculatie met voedsel te verbieden of aan banden te leggen [2].
Is dat dan dé oorzaak van de prijsstijgingen?
Wat betreft de omvang van de productie is er nog niet echt reden om prijsstijgingen te verwachten. Er wordt nog genoeg geproduceerd, al leiden droogtes of juist overvloedige regenval in bepaalde gebieden wel tot een verminderde opbrengst (denk aan de overstromingen in Australië, of bosbranden in Rusland). Verder zorgt ook de opkomst van biobrandstoffen voor stijgingen van de prijzen doordat minder land beschikbaar komt voor het produceren van voedsel en door de vele investeringen in dat gebied. Wat de sterkste oorzaak is voor de prijsstijgingen van voedsel (bv. de piek in 2008, maar ook de huidige prijsstijgingen) blijft onder economen onderwerp van discussie
Verder lezen?
Kijk dan eens naar deze artikelen:
Food speculation: ‘People die from hunger while banks make a killing on food’
Has financial speculation in food commodity markets increased food prices?
Food price volatility: Market fundamentals & commodity speculation