Hoe groen leven ze in… Saudi-Arabië?
Mogen we als Nederlanders trots zijn op onze lifestyle met fietsen en statiegeld, of moet het schaamgroen ons op de kaken staan vergeleken met hoe men in andere landen leeft? DuurzameStudent nam een kijkje buiten de grens. In deze eerste reportage: het land van zon, olie en dadels. Doen ze er nog wat duurzaams mee?
“Groen” in de letterlijke zin van het woord kun je Saudi-Arabië niet noemen. Met het droge woestijnklimaat bestaat de meeste natuur er uit zand. Hier in kustplaatsje Al-Jubail waar ik bij mijn vader verblijf is werkelijk elk grassprietje kunstmatig aangelegd. Toch staan er rijen palmbomen en is er hier en daar zelfs een grasveldje te vinden. Mooi voor de CO2-opslag, maar slecht voor de zoetwatervoorraad: tussen elk plantje ligt wel een meter tuinslang.
Water
De overheid probeert daarnaast wel de bevolking over te halen zuinig met water om te springen. De Safety Health Environment Awareness Committee voert daar campagne voor. Zo hangt er bij de toiletten van een moskee een instructiebordje met “Water is vital for our life, please don’t waste it”. Ook staat er in onze wijk een groot kunstwerk van een gloeilamp waar een muntje in steekt. Of het nou symbool staat voor dat het land haar geld verdiend met een bron voor electriciteit of dat je geld kunt besparen door spaarlampen in te draaien? Ik tast nog in het duister.
Olie
In dit zonovergoten land had ik wel wat zonnecellen verwacht. Maar nergens zie ik ook maar één paneel op het dak liggen. De olie kost hier namelijk geen drol en waarom zou je dan zoiets duurs aanschaffen? Om die reden rijdt men ook lekker rond in SUVs van Amerikaanse proporties en is fietsen iets voor arme gastarbeiders (maar vaak ook gewoon niet te doen in de brandende zon). Jubail Industrial City is gebouwd rond een gigantisch industriecomplex van olieraffinaderijen en tijdens een romantische strandwandeling kun je altijd wel van de gasvlammetjes genieten. Oliegiganten Saoudi Aramco en Sabic (petrochemie) beweren echter het milieu zoveel mogelijk te ontzien.
Wat doen jongeren in een land zonder kroegen, discotheken en bioscopen? Shoppen! Vooral voor vrouwen is dit het ultieme vermaak. In iedere stad heb je dan ook grote glanzende overdekte winkelcentra met hypermoderne fashionstores. Gigantisch is de mall van Dhahran waarin je een halve dag kunt rondlopen. Consumeren met airco! Alles wordt daarbij in een plastic tasje geschoven. Vraag je die achterwege te laten dan krijg je opgetrokken wenkbrauwen te zien (“het is gratis hoor!”). In één shop was ik zelfs verplicht om mijn aankoop in hun plastic mee naar buiten te nemen. Thuis je tasje dan maar recyclen? Vergeet het maar. Niets van het afval wordt gescheiden: glas, plastic, papier, alles gaat gewoon in één grote container.
Blik
Ook in de supermarkt worden je boodschappen netjes voor je ingepakt in gratis tasjes. De producten zelf zitten ook al strak in het plastic, zelfs kartonnen dozen waarin per stuk verpakte cakejes zitten worden nog geplastificeerd. Een eco- of fairtradekeurmerk heb ik op nog geen enkel product kunnen ontdekken en de biowinkel is nergens te vinden. De maaltijd zelf gebeurt bij de Saoudies thuis vaak zittend op de grond met het eten uitgestald op een plastic wegwerpkleed dat op zijn plaats gehouden wordt door frisdrankblikjes.
Vlees
Een typisch Saoudisch gerecht is Kemza, een rijstschotel met kip of rundvlees. Hoewel de moslims geen varkensvlees en nauwelijks melkproducten eten, is vegetarisme of veganisme geen optie. Jezelf eetregels opleggen naast die van de profeet Mohammed is echt not done. Bovendien is voor de religieuze feestdagen vers lamsvlees vereist. Halal slachten wordt echter wel gezien als methode om zo min mogelijk dierenleed te veroorzaken. Verder wordt bijna al het voedsel geïmporteerd.
Restjes
Is er dan helemaal niets groens te ontdekken? Ja toch wel, en daar kunnen wij nog wat van leren! Voedsel weggooien is iets zeer on-islamitisch en gebeurt dan ook niet. Blijven er na een maaltijd met vrienden restjes over, dan krijgt ieder nog een bordje mee naar huis. (Helaas vaak wel extra goed ingepakt met aluminiumfolie). Daarnaast is er één ding wat hier wel goed groeit: dadels! Dit superlokale product eten de Saoudisch standaard bij de koffie en verwerkt in allerlei koekjes en gebak.
Educatie
Maar hoe komt het dan dat bijna niemand hier aan duurzaamheid denkt? Ik sprak met een paar Saudische vrouwen hierover. “Ze zouden er in scholen meer aandacht aan moeten besteden,” vonden zij. “Er wordt nu niets aan bewustwording gedaan, terwijl dat de eerste stap is.” Een Canadese docente vertelde me dat de autoritaire onderwijsmethodes dit niet makkelijk maakten: “Op scholen hier wordt niet geleerd om je eigen mening te vormen, om zelf na te denken. Als ik ze vraag: stel je eens een 10 plastic zakjes voor, of 100, of een hele berg plastic, dan zitten ze me met glazige ogen aan te staren. Wat voor antwoord verwacht u, juf? Verandering hierin krijgen is lastig.” Daarnaast kwamen kinderen haast nooit in aanraking met natuur. “Het beetje natuur hier is alleen maar zanderig ‘vies’, dus waarom zou je je daarom bekommeren?”
Toch had de docente Engels hoop. “Jongeren van deze tijd zien veel meer op internet en tv en dat maakt hen wel bewuster. Zo hebben leerlingen op mijn school een campagne voor het recyclen van koffiebekertjes gevoerd.” Duurzaam onderwijs is dus van wezenlijk belang, overal ter wereld. En laten wij in ons in ons groene kikkerlandje vooral gelukkig prijzen met al onze mogelijkheden om groen te leven (en dat dan ook te doen!).