ZEEMAN: Lage prijs, eerlijke prijs?

Natuurlijk, ZEEMAN heeft een bepaald imago. Het gele tasje wordt door veel kinderen en jongeren verafschuwd en weggestopt: merken zijn cool! Maar is dit imago nog wel rechtvaardig? Naast publiciteitsstunts weet misschien niet iedereen dat ZEEMAN een duurzame geschiedenis en toekomst heeft, wellicht helpt dit je van de laatste vrees voor het gele tasje af, of niet…

ZEEMAN scoort goed bij de doelgroep  vrouwen tussen 20 en 54 met of zonder kinderen, met een kwalitatief goed assortiment  voor een zachte prijs. Vooral ZEEMANS nieuwe marketingstrategie is erg populair. 2010 en 2011 waren jaren waarin ZEEMAN met publiciteitstunts de aandacht op zich wist te vestigen.
Een Björn Borg look-a-like boxer werd geïntroduceerd en door hippe jongeren overgenomen. En in 2011 wist ZEEMAN de modewereld wederom te verbazen door op de Amsterdam International Fashion Week kleding te showen met de naam FRANK. Dit bleek een slimme stunt, iedereen viel voor de kleding van het nieuwe merk FRANK maar wat nog niet duidelijk was, was dat ZEEMAN hierachter zat. Want wat is een betere manier om je doelgroep en marktpositie te verbeteren?

Ja, wat zou dat kunnen zijn? Inspelen op het toch wel trendy bewust zijn van jezelf en de wereld? Inspelen op duurzaamheid? Verantwoordelijke producties, eerlijke prijzen?  De website van ZEEMAN zegt niet alleen een lage maar ook een eerlijke prijs te beogen, GOEDkoop is het motto. Veel links  verder (ZEEMAN en batterij inzameling, ZEEMAN en minder afval) en ik begin aardig te geloven dat ZEEMAN daadwerkelijk zijn steentje wil bijdragen aan een betere wereld. Wat vragen oproept is natuurlijk hoe een textielsuper kleding met een betrekkelijk lage prijs (‘’altijd de laagste prijs’’) duurzaam en eerlijk kan produceren.

ZEEMAN heeft aangegeven dat zij met de nieuwe publiciteit ook nieuw personeel wil aannemen. Personeel dat ook duurzaamheid hoog in het vaandel heeft staan? Ik spreek filiaalbeheerder Petra Vermeiren- van Oers bij  ZEEMAN  ’s-Hertogenbosch en zij geeft aan volledig achter het bedrijf te staan. Ze legt uit dat er goede voorlichting is over het bedrijf en de herkomst van de kleding. Het antwoord op de vraag in welke omstandigheden er dan precies worden gewerkt  blijft ze me schuldig. Wel maakt ze duidelijk dat er van kinderarbeid absoluut geen sprake is:  ‘’Dat is echt al zo lang geleden afgeschaft.‘’ Petra werkt al 27 jaar bij de Zeeman en ook haar werkomstandigheden zijn meer dan goed.

‘’Twee keer per jaar hebben we een vergadering  waarin wij goed worden voorgelicht. De informatie van het bedrijf bespreek ik dan weer met mijn dames’’ .  Petra komt aan met een boekje ‘de kernwaarden van ZEEMAN’ waarin eigenlijk alle informatie over het bedrijf in staat.  ‘’Ik kan m’n dames wel vertellen dat er echt geen kinderarbeid is, maar dat kunnen ze dus ook zelf zien in zo’n boekje.’’  Petra vertelt dat door de grootschalige inkoop de lage prijzen zonder kinderhanden kunnen worden behouden.

Opvallend is dat als je rondkijkt in de winkel er op geen enkel kledingstuk het land van afkomst staat.  Maar waarom zou je de afkomst van kleding achterwege laten? Arnoud Van Vliet, Manager CSR & Quality bij ZEEMAN, antwoordt hierop dat het niet verplicht is dit te vermelden, het is overbodig. Bovendien, zo zegt Van Vliet, komt toch alle kleding uit het Verre Oosten. Ondanks dat het personeel en de website  100 % garantie bieden op verantwoord ondernemen, check ik dit bij www.schonekleren.nl  die mij doorverwijst naar de modepoly, een test die diverse kledingketens beoordeelt op hun bijdrage aan een eerlijke kledingindustrie.

Meer openheid zou enige achterdocht een beetje kunnen wegnemen, want kleding voor een prikkie wil allang niet meer betekenen dat het onder slechte werkomstandigheden wordt gemaakt, dit bevestigt de modepoly.ZEEMAN komt met een vraagteken uit de test: ZEEMAN heeft een gedragscode waarin de belangrijkste arbeidsrechten worden genoemd,  maar er is niemand die de uitvoering ervan onafhankelijk controleert.  Naast het grootschalige kleding bestellen zoals Petra al zei, zorgt ZEEMAN er ook voor de kleding ver vooruit en in het laagseizoen te bestellen. Rest nog steeds het antwoord op de vraag of goedkoop ook duurkoop is voor de arbeiders.

Van Vliet reageert verbaasd op de uitslag van de Modepoly: ‘’Er is wel degelijk sprake van externe controle, naast controle van ZEEMAN zelf. Dit wordt gedaan door Sercura, een kleinschalig lokaal bedrijf. Sercura is een NGO, zij begeleidt en blijft in contact met de leveranciers. Het is een proces, geen momentopname. Ook werkt Sercura samen met andere lokale bedrijven’’.

Dit klinkt positief, externe controle door een lokaal bedrijf. Maar na enig research blijkt dat dit geen lokaal maar globaal bedrijf is, wat jammer is, want door samenwerking met lokale bedrijven kan ook de lokale bevolking hiervan profiteren.  Dat de controle een proces is en geen momentopname is duidelijk, maar er ontbreekt uitleg over hoe deze informatie door een onafhankelijke derde is gecontroleerd en wat de resultaten na controle zijn.

Van Vliet wijst mij op het MVO-verslag, dat staat voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen.Het verslag lijkt bijna alle belangrijke informatie over ZEEMAN te bevatten, maar de minder positieve kanten van het bedrijf worden achterwege gelaten. Zo ontbreken er details over schendingen van de gedragscode door leveranciers en worden acties om de arbeidsomstandigheden te verbeteren ook niet beschreven. Ook klachten of beschrijvingen van eventuele vakbonden laat ZEEMAN niet aan het grote publiek zien.

Van Vliet wil de positieve power van ZEEMAN benadrukken, hij vertelt dat ZEEMAN een echt familiebedrijf is dat bewustzijn zeer hoog in het vaandel heeft, het is één van de grondbeginselen van ZEEMAN. Wat positief is, en vast staat, is dat ZEEMAN al decennia lang batterijen inzamelt en de logistiek met zo min mogelijk belasting voor het milieu bedrijft. Denk hierbij aan de meest milieuvriendelijke dieselmotoren en gescheiden en gerecycled afval.

ZEEMAN lijkt zijn uiterste best te doen haar ethisch verantwoorde imago in stand te houden, maar er blijven helaas veel vragen onbeantwoord. Enige zin van geruststelling is dat de Zeeman aan haar leveranciers vraagt zich aan alle belangrijke arbeidsnormen van de International Labour Organization te houden en een eigen Code of Conducts heeft. Maar of dat de winkel ook daadwerkelijk duurzaam maakt…