De zoete aardappel als onderzoeksobject
Zoete aardappelfriet, zoete aardappelcurry, zoete aardappelhutspot – deze zoete knol is van vele markten thuis. In Papoea-Nieuw-Guinea is zoete aardappel dan ook een van de meest gegeten groenten. In sommige gebieden van Papoea eten mensen wel 3 kilo zoete aardappel per dag! Zoete aardappelen zijn niet enkel goed te verwerken in allerlei recepten, ze zijn ook ontzettend handige onderzoeksobjecten. Ze zijn namelijk makkelijk om te poten, ze groeien snel en je kunt ze ook zonder al te veel moeite oogsten en meten. Vandaar dat ik dan ook zoete aardappelen in mijn moestuinen in Papoea-Nieuw-Guinea teel.
Door: Mirjam Hazenbosch
De zoete aardappelen zijn echter niet zomaar zoete aardappelen. Sommige zijn geteeld met bananenschillen, sommige met kippenpoep en weer andere met kunstmest. Ik probeer door mijn onderzoek te achterhalen of je de oogst van deze zoete knol kan verhogen wanneer je deze technieken voor verbetering van de bodemkwaliteit toepast. Mijn doel is om de landbouw in Papoea-Nieuw-Guinea duurzamer te maken.
Waarom?
Nu kun je je afvragen waarom je de oogst van zoete aardappelen überhaupt wil verhogen. Er zijn toch al heel wat zoete aardappelen op deze wereld? Je ziet ze immers vaker en vaker opduiken in de supermarkt en menukaarten? Dat valt echter te bezien – zeker in Papoea-Nieuw-Guinea. De bevolking in Papoea-Nieuw-Guinea groeit momenteel rap met ongeveer 2% per jaar, en behoort daarmee tot een van de snelst groeiende bevolkingen op deze wereld. Al die extra monden moeten gevoed worden.
Momenteel leidt 85% van de bevolking een boerenbestaan. Elk jaar kappen mensen in Papoea-Nieuw-Guinea een stukje bos en zetten daar vervolgens hun moestuin op. Boeren verbouwen allerlei soorten gewassen, maar zoete aardappel is wel een van de populairste. Nu is echter het probleem dat door de rappe bevolkingsgroei het steeds moeilijker wordt om een goed stukje grond te vinden. Bovendien leidt al het gekap tot snelle ontbossing van het regenwoud, wat negatieve gevolgen heeft voor de biodiversiteit. De vraag is nu hoe we de oogst in de huidige moestuinen kunnen verhogen zodat boeren in Papoea-Nieuw-Guinea voldoende voedsel kunnen produceren, terwijl ze ook hun regenwoud zoveel mogelijk kunnen behouden.
Tijd voor moestuinen!
Het doel van mijn onderzoek is om een begin te maken met het uitvogelen van dit vraagstuk. Tijdens mijn eerste reis naar Papoea-Nieuw-Guinea heb ik veel met boeren gepraat over waarom ze elk jaar hun oude tuin verbannen. De voornaamste reden die boeren mij gaven was “gris bilong graun i pinis” – oftewel de bodemkwaliteit is niet goed meer. Op dit moment doen boeren in Papoea-Nieuw-Guinea weinig om de bodemkwaliteit hoog te houden. Mijn doel is dan ook om te kijken of je de oogst kan verhogen in oude tuinen als je mest of compost gebruikt.
Het idee voor een experiment om dit doel te bereiken was simpel: zet moestuintjes op in oude tuinen van boeren en plant zoete aardappelen – sommige met bananenschillen, sommige met kippenpoep, sommige met kunstmest en sommige met niets – en vergelijk de oogst. Dit bleek echter makkelijker gezegd dan gedaan. Om genoeg data te verzamelen moesten we 10 moestuinen opzetten. En in al die moestuinen moesten we natuurlijk bananenschillen, kippenpoep en kunstmest stoppen. Dat kwam neer op het feit dat we 120 kilo aan bananenschillen moesten verzamelen, 60 kilo aan kippenpoep en 5 kilo aan kunstmest. Gelukkig eten Papoea-Nieuw-Guineanen graag bananen en is ook kip geliefd, en dus lukte het ons uiteindelijk om de benodigde materialen bij elkaar te sprokkelen.
Vervolgens was het zaak om geschikte stukken grond te vinden. Boeren in de gemeenschap waar we werken in Papoea-Nieuw-Guinea waren bereid om ons stukjes grond te lenen zodat wij daar onze moestuinen konden opzetten. Maar op al die stukjes grond stonden natuurlijk oude bananenbomen, taro planten en – je raadt het al – zoete aardappel planten. Gelukkig zijn Papoea-Nieuw-Guineanen heel handig in het ontwortelen van bomen en planten en dus waren de stukjes land na heel wat gesjouw, gezweet en gegraaf schoon. Daarna was het tijd om alle bananenschillen, kippenpoep en kunstmest in de grond te stoppen. Sommige boeren moesten wel om ons lachen dat we zo gek waren om met bananenschillen op onze rug in de brandende hitte een berg op te lopen. Ze hadden wel een punt.
Tot slot moesten we natuurlijk de zoete aardappelen planten. Boeren in Papoea-Nieuw-Guinea geloven dat de manier waarop je de zoete aardappelen in de grond stopt de oogst kan beïnvloeden. We hebben dan ook één boerin gevraagd om alle zoete aardappelen te poten. Ik had wel wat medelijden met haar, want ze moest meer dan duizend zoete aardappelen planten in een tijdsbestek van minder dan drie dagen!
Wordt vervolgd…
De zoete aardappelen groeiden hard. In december hebben we de eerste oogst voltooid waarin we meer dan 2100 zoete aardappelen hebben gerooid! Gelukkig hebben de boeren ons geholpen met het opeten van alle onderzoeksobjecten. Dat was zelfs een deel van het onderzoek, want Papoea-Nieuw-Guineanen denken dat zoete aardappelen die met (kunst)mest zijn gekweekt anders smaken dan ‘normale’ zoete aardappelen. En dat is natuurlijk een testbare hypothese!
Momenteel zijn we hard bezig met het analyseren van alle data. De zoete aardappelen in de moestuinen doen ook weer hun best om te groeien. In maart staat de volgende oogst op de agenda. Ik ben ondertussen druk bezig met het opsnorren van allerlei recepten met zoete aardappelen. Blijkbaar kun je er zelfs ijsjes van maken. De veelzijdigheid van de zoete aardappel blijft verrassend!
