skip to Main Content

Een kijkje achter de schermen van de COP21

Een Kijkje Achter De Schermen Van De COP21

Al wrijvend in zijn ogen van de vermoeidheid zat Michel Rentenaar, onderhandelaar voor Nederland tijdens de COP21, te wachten op zijn beurt om de groep studenten toe te spreken. Het was de maandag na de klimaattop, en Rentenaar was nog geen 24 uur terug in Nederland. Desalniettemin was hij naar ons symposium in Utrecht afgereisd, waar hij het publiek meenam in een bevlogen verhaal over the behind the scenes van de COP21.

Samen met mijn commissiegenootjes van de studievereniging Urios (internationaal en Europees recht) besloten we een gok te nemen en een symposium over klimaatverandering te organiseren. Zouden hier wel genoeg mensen op af komen, zo net voor de kerstvakantie? Leeft dit onderwerp wel onder studenten? Zou de top wel op tijd afgelopen zijn? Gelukkig bleek dat het geval te zijn en stroomde de zaal al snel vol. Naast Rentenaar spraken ook Pier Vellinga, klimaatwetenschapper aan de Universiteit van Wageningen en de VU, en medeoprichter van de IPCC, en Dennis van Berkel, klimaatjurist bij Urgenda.

Rentenaar is een topdiplomaat van het ministerie van BuZa en is momenteel klimaatgezant van Nederland. Hij was één van de belangrijkste onderhandelaars voor onze delegatie in Parijs. Rentenaar gaf aan “relatief blij” te zijn met de uitkomst van de top. De ambities waarmee Nederland namelijk de klimaattop inging, waren het bereiken van een eensgezind doel om de opwarming van de aarde onder de 2˚C te houden, en een dynamisch mechanisme dat dit zou kunnen bewerkstelligen en regelmatig checken. Tegelijkertijd wist Rentenaar van begin af aan dat waar de landen ook op uit zouden komen, het nooit goed genoeg zou zijn op basis van de gezamenlijke INDCs (Intended Nationally Determined Contributions).

Maar wat wel een groot verschil maakte, was dat er niet als voorheen rivaliteit heerste tussen de EU, de VS en China, maar dat zij actief bezig waren om coalities te smeden (Coalition of Ambition). Hiervoor heeft Rentenaar de afgelopen jaren zo’n tachtig landen bezocht, wat naar zijn zeggen essentieel is om te begrijpen wat de lokale situaties zijn. Ook roemde Rentenaar de diplomatieke manier waarop de Fransen de top voorzaten, en dan met name Laurent Fabius – de Franse minister van Buitenlandse Zaken. Het feit dat er juist aan het begin van de conferentie 150 staatshoofden kwamen, een nog nooit eerder vertoond aantal, heeft een groot verschil gemaakt.

Ondanks de uitputtingsslag van de laatste dagen wist Rentenaar in zijn verhaal de spanning van die zaterdag 12 december tastbaar te maken. Tijdens dit “laatste drama” besloten de Amerikanen plots dat het woordje “shall” in “should” moest worden veranderd – een aanpassing om problemen met het Amerikaanse Congres te vermijden. Dit was het startsein voor het laatste beetje “big arm-wrestling”: Obama belde nog snel met Xi Jinping en Narendra Modi, waarna talloze andere landen ook nog met aanvullende eisen kwamen. Vooral Nicaragua bleef ontevreden, maar uiteindelijk besloot Fabius dat het genoeg was. Terwijl de onderhandelaar van Nicaragua nog verwoed met zijn bordje zat te zwaaien, keek Fabius naar het katheder en liet zijn hamertje neerkomen. Het akkoord was gesloten, iedereen sprong juichend op en Nicaragua verdween in de menigte. Zo werkt diplomatie op het hoogste niveau dus: niet iedereen krijgt zijn zin.

Maar er wordt natuurlijk niet alleen onderhandeld tussen diplomaten. Bedrijven spelen een hele belangrijke rol, want hoe ambitieus het klimaatakkoord ook is, het is volgens Rentenaar absoluut noodzakelijk om bedrijven aan boord te hebben. Hoe makkelijk dat gaat, is naar gelang het type bedrijf. Je hebt de makkelijke bedrijven, zoals Unilever en DSM; de middenmoot van olie- en gasbedrijven, die tegenwoordig vaak zelfs voor extra belastingen zijn; en de bedrijven die niet kunnen produceren zonder emissies uit te stoten, zoals de staalbedrijven. Tussen al deze takken moet dus een balans worden gevonden. Daarnaast zijn er nog de burgeractivisten. De onderhandelaars zijn inmiddels gewend aan de manifestaties, aldus Rentenaar, maar deze worden wel als invloedrijk gezien. Zodoende wordt er ook met activisten gepraat, die twee keer hebben geparticipeerd in een overleg.

Rentenaar sloot af door te zeggen dat naar zijn mening de discrepantie tussen het enorme gebruik van fossiele brandstoffen en de klimaatcrisis een absurde situatie is. Hij benadrukte dat dit hét moment is om hier vanaf te komen, en dat als we niets aan klimaatverandering doen, we de economie ook niet in stand kunnen houden. “Bedrijven kunnen veranderen, en zullen dat ook doen.”

En terwijl de vragen maar bleven komen, realiseerde ik me dat Rentenaar mijn beeld van de diplomatieke onderhandelingen positief heeft veranderd. In tegenstelling tot het vaak overheersende idee dat alleen burgers zich echt zorgen maken en de onderhandelaars niet echt hun best doen, leek in ieder geval deze diplomaat zich echt zorgen te maken en in te staan voor zijn zaak. Bovendien illustreerde zijn verhaal ook hoe ongelofelijk complex de onderhandelingen zijn, zowel in Parijs als in de nationale politiek, en hoe zeer de wensen en manieren van aanpak van landen verschillen. Ook al is dit akkoord zeker niet perfect, deze inzichten hebben wel voor meer begrip gezorgd onder de aanwezigen. En daar gaat het toch allemaal om: een beetje meer vertrouwen in de mensheid.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Back To Top