Een kritische blik op de Voedselbank
In Nederland is de Voedselbank een algemeen bekend fenomeen. Tegen het eind van 2014 waren er 157 voedselbanken met in totaal 510 uitgiftepunten aangesloten bij de Voedselbank Nederland. Door de inzet van 9.900 vrijwilligers worden wekelijks in Nederland ruim 94.000 mensen van voedsel voorzien, 37.600 daarvan zijn kinderen. Het aantal mensen wat in Nederland aanspraak maakt op voedselhulp is nog steeds groeiende. In 2014 nam het aantal personen wat aanspraak maakte op hulp van de Voedselbank toe met 11% ten opzichte van het voorgaande jaar [1].
De Voedselbank voorziet haar groeiende publiek met voedsel wat in de supermarkt niet meer verkocht kan worden. In 2012 werd op die manier 8.000 ton voedsel van vernietiging gered en daarmee ook 6 miljoen ton aan overbodige CO2 uitstoot voorkomen. Dit klinkt aanzienlijk, maar het is slechts een fractie van de 1,4 tot 2,5 miljoen ton voedsel die jaarlijks in Nederland alleen al wordt verspild. De helft hiervan wordt door voedsel(verwerkende)bedrijven verspild, de andere helft door particuliere huishoudens. En dat terwijl de voedselbank met gebundelde krachten slechts 6% van de allerarmste huishoudens in Nederland van voedsel kan voorzien. In ons prachtige, welvarende Nederland zitten dagelijks tienduizenden kinderen met honger in de klas, naar schatting 1 op de 9 [2]! Dus, think twice voordat je je voedselrestjes of die gebutste appel weggooit, de arme kindertjes in Nederland zouden er een moord voor doen!
Ondanks de nobele kernwaarden van de Voedselbank om enerzijds directe voedselhulp te bieden aan de armste mensen en anderzijds voedselverspilling te voorkomen, moet de instelling alsnog veel goed voedsel door de vingers laten glippen. En dit terwijl er velen monden hongerig blijven. Wat gaat hier mis? Op de website van de Voedselbank wordt als verklaring gegeven dat er simpelweg niet genoeg voedseloverschotten beschikbaar worden gemaakt door supermarkten. Dit staat niet helemaal in lijn met de woorden van de CSR verantwoordelijke van Jumbo die ik een tijd geleden heb geïnterviewd. Volgens haar zit het probleem in het feit dat bij voedselbanken vaak de juist infrastructuur en opslagcapaciteit ontbreekt. Dit hangt veelal samen met geldgebrek. Er gaat dus alsnog veel voedsel verloren door inefficiëntie in het herverwerkingssysteem. Sterker nog, op de website van de Voedselbank wordt aangegeven dat slechts 0,5% van het verspilde voedsel in Nederland de Voedselbank bereikt. Bovendien worden de voedselbanken nu volledig door vrijwilligers gerund. Een professionalisering in dit systeem zou een significante verbetering in de efficiëntie kunnen betekenen.
Zoals op de website van de Voedselbank staat beschreven, bestaat hun ‘ideale boodschappenlijstje’ uit de volgende producten:
- Groente of fruit in blik of pot
- Volkoren pasta
- Couscous
- Zilvervlies- of meergranenrijst
- Peulvruchten uit blik of pot (bijvoorbeeld: bruine/witte/kidney bonen, linzen, etc.)
- 20+ Smeerkaas, houdbare magere of halfvolle zuivelproducten
- Eieren
- Olie
Wat meteen opvalt aan de lijst is dat er geen verse producten op het menu staan. Het feit dat verse groenten en fruit veelal ontbreken aan de door de Voedselbank verstrekte pakketten, heeft te maken met de opslagcapaciteit van de distributiecentra. Deze moeten voldoen aan strenge richtlijnen van de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA). Als er bijvoorbeeld geen of onvoldoende koelcapaciteit is, is het niet toegestaan verse producten te verwerken. Wat de Voedselbank wel mag is producten uitgeven waarvan de THT datum is verstreken, alleen moet de Voedselbank dan wel verantwoording afleggen voor de kwaliteit van deze producten. Heel prettig natuurlijk dat er door de NVWA zo goed op onze gezondheid wordt gelet, maar om eerlijk te zijn heb ik nog nooit gehoord dat iemand ziek is geworden van het eten van een appel die niet in de koeling is bewaard. Ook heb ik zelf nog nooit problemen gehad met de kilo’s groenten die ik uit de prullenbak van de Turkse supermarkt heb gered. Wat ik hiermee wil zeggen is dat, hoe mooi het initiatief van de Voedselbank ook klinkt, er nog heel wat ruimte is voor verbetering. En dat zit hem niet alleen in het altijd handige excuus van geldgebrek, maar wellicht nog wel het meest in een versoepeling van die fijne Nederlandse regeltjes…
Volgende week zal ik jullie meenemen op een reis door de tijd en over de wereld. Ik zal dieper ingaan op het concept van de Voedselbank; waar is dit initiatief ontstaan en wat doen ze eigenlijk met voedseloverschotten in Ecuador, waar een groot deel van onze bananen en koffie vandaan komen.
[1] Voedselbank Nederland. Bron: http://www.voedselbankennederland.nl/ [Bekeken: 12-03-2016]. [2] CBS, Armoedesignalement 2014. Bron: http://www.cbs.nl/NR/rdonlyres/83CC1C97-DC64-4FEC-8535-C651EC5A62DD/0/armoedesignalement2014pub.pdf [Bekeken: 12-03-2016].