Is groene stroom wel echt groen?

In 2050 moet er in Nederland een compleet duurzame en groene stroomvoorziening zijn. Zo ver zijn we nu nog lang niet, maar energieleveranciers richten zich al steeds vaker op groene alternatieven, zoals zonne-energie en windenergie. Ook huishoudens worden zich bewuster van het milieu en kiezen voor groene stroom. Maar hoe weet je nou of de groene stroom die je koopt ook écht groen (en daarmee dus – hopelijk – milieuvriendelijk) is?

Groene stroom gemixt met grijs
Wie groene stroom afneemt van een energieleverancier, krijgt niet letterlijk groene stroom uit het stopcontact. Alle stroom, zowel van windmolens en zonnepanelen als van kerncentrales, wordt aan hetzelfde elektriciteitsnet toegevoegd en is voor ieder huishouden hetzelfde. Voor ieder ‘groen contract’ dat wordt afgesloten, voegt de energieleverancier wel duurzaam opgewekte energie toe aan het stroomnet. Hoe meer mensen voor groene energie kiezen, hoe ‘groener’ de stroom die elk huishouden ontvangt dus wordt.

Duurzaam opgewekt in Nederland
In Nederland worden steeds meer groene projecten gestart. Maar de levering van groene stroom uit Nederland loopt tegen wat problemen aan. De duurzame energie die in ons eigen land wordt opgewekt, is slechts 5,8% van het totaal dat we verbruiken. De overige 94,2% wordt nog steeds opgewekt door kerncentrales of gas- en kolencentrales. Toch gebruikt – volgens consumentenwaakhond Autoriteit Consument en Markt – nu ruim 64% van de Nederlandse huishoudens groene stroom.

GvO’s
Hoe kunnen we dat grote verschil verklaren? Om het gat tussen de vraag naar groene stroom en het Nederlandse aanbod te dichten, moet die duurzame energie ergens anders vandaan komen. Daarom kopen energiemaatschappijen groencertificaten, ook wel Garanties van Oorsprong (GvO’s) in uit het buitenland. “Zo’n certificaat wordt afgegeven voor elke duurzame MWh die is opgewekt en geeft aan waar en hoe de stroom is opgewekt. De GvO’s kunnen binnen Europa worden verhandeld,” zegt Bastiaan de Boer, accountmanager partners & collectieven bij energieleverancier Greenchoice. Nederlandse leveranciers kopen certificaten vaak van Noorwegen of IJsland, omdat alle energie daar wordt opgewekt door duurzame bronnen. “Vergelijk het met een bankrekening. Voor iedere eenheid energie die door een leverancier wordt ingekocht, wordt er een certificaat bijgeboekt. Wordt de energie weer verbruikt, dan boeken ze het certificaat weer af. Ieder certificaat is zo maar één keer te gebruiken.” Snap je het nog?

Sjoemelstroom
De certificaten maken zo inzichtelijk waar stroom vandaan komt en hoe die is opgewekt. Toch is het systeem opmerkelijk. Voor het verkopen van een certificaat worden er geen windmolens of zonnepanelen bijgeplaatst, en ook niet alle stroom die wij inkopen wordt werkelijk naar Nederland getransporteerd. In Nederland verbruiken we daarmee dus nog steeds dezelfde grijze stroom als zonder certificaten. Daarom wordt de stroom die is gekocht met buitenlandse certificaten ook wel sjoemelstroom genoemd. “Door de handel in certificaten komt er niet direct groene stroom in Europa bij. Verkoopt Noorwegen of IJsland alle certificaten, dan gebruiken de inwoners daar op papier grijze stroom,” legt Johanna Breuning uit, woordvoerder van Certiq – de uitgever van GvO’s. Zo lijkt het systeem met certificaten slechts een verschuiving van het tekort aan groene stroom. Toch zorgt het volgens Breuning indirect wel voor een groener Europa. “Doordat de GvO’s inzichtelijk maken hoeveel vraag ernaar is, wordt het voor investeerders aantrekkelijk om geld te steken in groenprojecten.”

Bankrekening met certificaten
Ook zorgen de certificaten ervoor dat er controle kan worden uitgevoerd op de in- en verkoop van groene stroom. En dat is voor klanten die groene stroom afnemen heel belangrijk. “Zodra de stroom aan het elektriciteitsnet is toegevoegd, is het niet meer te herleiden waar de stroom is opgewekt. Als klant van een energieleverancier is het dus niet te controleren of de energieleverancier voor jouw contract wel echt groene stroom toevoegt aan het net,” zegt de Boer. “Maar door het systeem van certificaten wordt het wel inzichtelijk gemaakt hoeveel groene stroom er op papier wordt verbruikt en hoeveel er wordt ingekocht.” Dat wordt in ons land allemaal gecontroleerd door de Autoriteit Consument en Markt. En dat geldt ook voor groene stroom uit Nederland. “Een leverancier kan nooit meer verkopen dan dat er is ingekocht. Komt een energieleverancier goed door de controle van de ACM, dan kun je er als klant dus van uitgaan dat de leverancier eerlijk is over waar de stroom die jij gekocht hebt vandaan komt.” Zo weet je beter waar de energie die jij afneemt vandaan komt en of deze écht groen is.