Bergen afval in Indonesië: bewoners bedenken zelf oplossingen
Vorig jaar kreeg ik de kans om mijn scriptieonderzoek in Indonesië te doen over de verwerking van huishoudelijk afval. Er wordt wereldwijd namelijk steeds meer afval geproduceerd. Dit is misschien niet iets waar je iedere dag over nadenkt, maar we maken een hoop troep. Met name in ontwikkelingslanden komen afvalsystemen steeds meer onder druk te staan. Ook in de Indonesische stad Semarang, die met bijna twee miljoen inwoners op Java ligt, is het beheer van huishoudelijk afval al lange tijd een strijd.
Door Nikki Schuurmans
Hoewel ik het verwacht had, toch schrok ik toch van de enorme bergen met afval. De groei van de steden in combinatie met economische transformaties hebben ervoor gezorgd dat de productie van afval is toegenomen in Indonesië. Met name in grote steden bepaalt afval het straatbeeld. Maar niet alleen de hoeveelheid neemt toe, ook de samenstelling van het afval verandert. In plaats van alleen organisch afval wordt er steeds meer plastic afval geproduceerd. Het beperkte budget en slechte infrastructuur zijn niet toereikend om deze berg afval te verwerken. Ook zijn er te weinig inzamelingspunten: vaak is dat maar één punt per wijk wat niet voor iedereen makkelijk bereikbaar is.
Huishoudens hebben dus voor het grootste gedeelte zelf de verantwoordelijkheid om hun afval te verwerken. Terwijl de kwaliteit hiervan per wijk verschilt, zijn de gevolgen echter wel merkbaar voor iedereen. Bij gebrek aan alternatieven, wordt een groot deel van het afval in de rivier gedumpt. Hierdoor raakt het water vervuild en komen er opstoppingen en overstromingen; een probleem waar de stad Semarang sowieso al mee te maken heeft. Daarnaast wordt een groot deel van het afval door mensen zelf verbrand. Hierbij komen vieze stoffen vrij die zowel vervuilend als schadelijk voor de gezondheid zijn.
Ook in de wijk Jomblang is de situatie lange tijd slecht geweest, en nog steeds heeft deze wijk vele moeilijkheden te overwinnen als het gaat om afvalbeheer. Toch heeft hier de afgelopen jaren een positieve transformatie plaats gevonden. Omdat deze wijk een positieve transformatie is doorgegaan leek mij dit een interessante case study en heb ik gekozen mijn onderzoek hierop te richten. In samenwerking met een NGO hebben verschillende sleutelpersonen uit de wijk zich ingezet om lokale bewoners te inspireren en motiveren de rotzooi in hun wijk op te ruimen. Dit heeft er uiteindelijk toe geleid dat Jomblang al vele prijzen in ontvangst heeft mogen nemen voor zijn groene en duurzame beheer van afvalstoffen. Het afval in Jomblang wordt door de bewoners ingezameld, gesorteerd en gescheiden. Vervolgens wordt het op allerlei verschillende manieren hergebruikt of gerecycled. De bewoners zetten zich hier zo collectief in om hun eigen leefomgeving schoon te houden.
Een van de pioniers vertelde me dat het van belang is om de lokale bevolking te blijven betrekken en te motiveren. Als de sociale druk is weggevallen, vallen mensen vaak terug in hun oude gewoontes. Het doel is dus om meer focus te leggen op lange termijn oplossingen dan korte. Om het afvalverwerkingssysteem te verbeteren is het belangrijk om te kijken naar de percepties en motivaties van de lokale bevolking. Het is goed om te weten hoe mensen de vervuiling van afval in hun eigen woonomgeving ervaren en hoe mensen omgaan met hun eigen huishoudelijk afval. De omgeving blijft alleen schoon als iedereen bereid is bij te dragen.
Tijdens deze periode heb ik gezien dat dit onderwerp leeft in Indonesië. Zo was ik bijvoorbeeld ook uitgenodigd om te komen praten op de lokale radio over afvalwerkingssystemen in Indonesië en in Nederland. Hierdoor realiseerde ik me dat er in Nederland weliswaar minder afval op straat ligt, maar dat ook veel van het restafval de verbrandingsoven in gaat. Dit heeft mij gestimuleerd om te letten op de hoeveelheid afval die ik produceer. Als je zelf bewust bezig bent met de verwerking van je eigen afval, word je ook meer bewust van de hoeveelheid rommel die je maakt.