“Herstellen in plaats van groeien” – Willem Ferwerda

De Duurzame 100 ranglijst van Trouw is al een aantal jaren een begrip. Elk jaar spreekt de nummer 1 van de lijst de duurzame troonrede uit op Duurzame Dinsdag. Afgelopen september was het de beurt aan ecoloog Willem Ferwerda. Zijn visie luidt: herstellen in plaats van groeien.

Door: Nick Bijlsma

Willem Ferwerda en Commonland

Ferwerda (1959) is ecoloog, natuurbeschermer en ondernemer. Hij studeerde tropische ecologie en milieukunde in zowel Amsterdam als Bogota. Daarna is hij werkzaam geweest bij International Union for Conservation of Nature (IUCN) en Erasmus Universiteit Rotterdam. Tegenwoordig is Ferwerda CEO van Commonland, een organisatie die wereldwijd gedegradeerde landschappen herstelt met een uniek businessmodel.

Het kernprobleem wat Ferwerda aanpakt is dat wij, mensen, veel meer van de aarde nemen dan ze vanuit zichzelf kan herstellen. Alle gevolgen van ons menselijk handelen en (dus) klimaatverandering leiden tot landschapsdegradatie. Voornamelijk in ontwikkelingslanden heeft dat voedseltekorten en schaarste van verschillende grondstoffen als gevolg.

Systeemdenken: ecosystemen en biodiversiteit

Het herstel van onze relatie met de natuur – de ecosystemen – noemt Ferwerda de kern van duurzaamheid. Alles wat we nodig hebben en waar we in leven is direct verbonden met het landschap. Ecologie staat daarom in verbinding met alles. Ferwerda ziet dat niet als een probleem, maar als hoofdonderdeel van de oplossing.

Ecologie is complexe wetenschap, waarbij het gaat over biodiversiteit, de relaties tussen soorten en hun omgeving in de loop van de tijd. Ferwerda geeft aan dat we meer moeten kijken naar het gehele systeem: systeemdenken. Door systeemdenken wordt de verbreden we onze blik in plaats van enkel te focussen op subsystemen als elektrische auto’s of CO2-reductie.

Om onze impact op de natuur te reduceren, stelt Ferwerda dan ook een oplossing voor die ecologie en economie met elkaar koppelt: een restauratie-economie. Een economie waar de focus ligt op herstel van ecosystemen in plaats van groei.

Technologie zal ons zeker helpen, maar gaat ons niet redden.

Het is verstandig om het systeemdenken aandacht te geven, maar in het allesomvattende zit dan ook de valkuil: systeemdenken is enorm complex. De gemiddelde Nederlander denkt niet zo groot: als wij duurzaam handelen, kopen we bijvoorbeeld eerst een LED-lamp of dromen we van een Tesla.

We moeten dan ook onze mindset veranderen en niet wachten tot de technologie ons ooit gaat redden. “We moeten het zelf doen”, zegt Ferwerda, “omdat de echte oplossing besloten ligt in de erkenning van onze eigen verantwoordelijkheid en inbreng.”

Omarm het systeemdenken

Ferwerda’s praktische, breeddragende visie en aanpak worden niet zomaar geroemd. Op het gebied van landschapsrestauratie zorgt hij met Commonland voor veranderingen op wereldwijde schaal. Laten we daarom het systeemdenken omarmen. En dan gaat het niet over een kikkersoort meer of minder in het water, maar over dat wij het ecosysteem een kans geven om zichzelf te herstellen. We kunnen wel leven zonder een economie, maar niet zonder een ecosysteem dat niet meer te herstellen is. Als groei ons enige doel blijft, dan lopen we een keer tegen de lamp. Of dat nou een gloei- of LED-lamp is, dat maakt niet uit. Beide keren doet het zeer.

Meer lezen?

• Als oud-nummer 1 van de Duurzame 100 las Willem Ferwerda op Duurzame Dinsdag de duurzame troonrede voor. Benieuwd naar zijn oplossingen? Kijk of lees zijn troonrede terug.
• Geïnteresseerd in een groene economie? Check dan ook de documentaires Groen Goud I en II van VPRO Tegenlicht. Of bekijk een discussieavond van Pakhuis de Zwijger terug.
• Landschapsrestauratie, wat is dat dan? De missie van Commonland is om grootschalige restauratie van landschappen te realiseren met lokale partijen. Lees hier wat Commonland precies aan landschapsrestauratie doet.

[foto Willem Ferwerda ©Lars van den Brink]