skip to Main Content

11 stellingen over een milieuvriendelijker toekomst

11 Stellingen Over Een Milieuvriendelijker Toekomst

Milieuproblemen en mogelijke oplossingen daarvoor worden doorgaans los van elkaar en voor een beperkt ruimtelijke schaal behandeld. De druk van de menselijke soort op onze planeet is daarvoor echter inmiddels te groot geworden. Daarom dienen we na te denken over radicalere en meer omvattende veranderingen op mondiale schaal. Elf stellingen vatten de noodzakelijke omslag samen.

Door: Egbert Tellegen, socioloog en emeritus hoogleraar milieukunde

Toelichting

Stellingen zijn bedoeld om door het uitlokken van tegenspraak het denken over bepaalde onderwerpen te stimuleren. Zowel de verdediger als de aanvaller van een stelling kan daardoor tot andere inzichten komen. Met een beeldspraak die mij verder niet erg dierbaar is, zeg ik dat hieronder een spervuur volgt waartegen men dekking kan zoeken. Ik hoop echter dat het spervuur met andere spervuren beantwoord wordt. En dat daarna een vredesverdrag tot stand komt in de vorm van een door velen gedeeld beeld van een radicaal ander type samenleving dat de aarde minimaal belast.

De stellingen

Een aantal ontwikkelingen kan de lokale en mondiale milieukwaliteit in de toekomst verbeteren. Deze heb ik samengevat in elf stellingen:

1. Er wordt gestreefd naar beëindiging van de mondiale bevolkingsgroei, gevolgd door selectieve krimp van de bevolkingsomvang in gebieden waar deze het milieu zwaar belast

– Mensen hebben het recht zelf het aantal kinderen dat zij voortbrengen te bepalen, maar worden wel gestimuleerd niet meer dan twee kinderen per twee personen voort te brengen. Daartoe worden voorbehoedsmiddelen gratis ter beschikking gesteld en abortus gelegaliseerd waar dat nog niet is gebeurd. Ook vermindering van armoede en uitbreiding van onderwijs zal aan de daling van geboortecijfers bijdragen.

– Er wordt gestreefd naar een hoog peil van gezondheidszorg en sociale ondersteuning voor bejaarden. Maar er wordt niet langer naar gestreefd om door vooruitgang van de medische wetenschap de gemiddelde levensduur drastisch te verlengen tot honderd jaar of langer.

– Personen van 75 jaar (of een andere leeftijdsgrens) en ouder kunnen hun leven als ‘voltooid’ beschouwen, ook als ze nog gezond zijn en niet hoeven te vrezen voor het ontbreken van goede huisvesting en hulpverlening in hun laatste levensfase. Als ze om die reden niet voor euthanasie in aanmerking komen, hebben ze wel recht op hulp bij zelfdoding.

– In relatief sterk vergrijsde landen wordt verjonging van de bevolking nagestreefd door bevordering van de instroom van immigranten uit landen met een relatief jonge bevolking.

2. Beperking van winning van grondstoffen en vervaardiging van producten wordt bevorderd

– In het milieubeleid krijgt beperking van gebruik van grondstoffen en verlenging van de levensduur van producten prioriteit boven bevordering van recycling van grondstoffen en producten.

– Eenmaal vervaardigde producten zullen vrijwel altijd bij een consument terecht komen. Als het niet via ‘normale’ verkoop gebeurt, dan zal het betreffende product via een instelling ter beschikking worden gesteld, al dan niet tegen een lagere prijs of gratis. Een bestaand voorbeeld daarvan zijn voedselbanken.

– Al door consumenten gebruikte en afgedankte producten blijven op dezelfde wijze als in eerste instantie niet verkochte producten voor consumenten beschikbaar.

– Afvalstoffen worden, mede door gescheiden inzameling en statiegeldheffingen vrijwel volledig hergebruikt zodat storten of verbranden van afval een uitzonderlijk verschijnsel wordt.

– De illegale stort van drugsafval wordt bestreden door de productie en het gebruik van drugs te reguleren in plaats van te criminaliseren. Dit naar analogie van de wijze waarop het gebruik van alcohol en tabak wordt gereguleerd. Daardoor wordt een uit milieuoogpunt zorgvuldige verwijdering en verwerking van de bij de drugsproductie resterende afvalstoffen mogelijk.

3. Overgang van gebruik van dierlijke naar plantaardige stoffen en producten wordt gestimuleerd

– Vermindering van vleesconsumptie, vegetarisme en veganisme wordt bevorderd. Dit draagt bij aan een efficiënter gebruik van plantaardige stoffen en de vermindering van onder andere vernietiging van tropisch regenwoud, ruimtebeslag en meststoffen.

4. Het aantal en de omvang van gebouwen en hun milieubelasting wordt beperkt

– Bij de huisvesting wordt de bouw van kleine en collectieve woningen met lage kostprijzen en huren bevorderd.

– De behoefte aan bedrijfs- en overheidsgebouwen wordt beperkt door bevordering van thuiswerken met behulp van digitale hulpmiddelen.

5. Het gemotoriseerd verkeer wordt verminderd

– Verplaatsingen van personen ten behoeve van onderlinge ontmoetingen worden, zowel in de privé als in de werksfeer, gedeeltelijk vervangen door auditieve en visuele digitale contacten.

– Vliegverkeer wordt duurder dan vervoer over land en zee.

– Collectieve vormen van autoverkeer door middel van het delen van taxi’s en auto’s worden met financiële en andere middelen aantrekkelijker gemaakt dan gebruik van privéauto’s.

– Bij het scheppen van voorzieningen voor mobiliteit krijgen voorzieningen voor voetgangers en fietsers prioriteit.

– Straten en andere openbare ruimten worden, al dan niet op bepaalde tijden, voor gemotoriseerd verkeer ontoegankelijk gemaakt, met uitzondering van vervoersmiddelen voor urgente hulpverlening in noodsituaties.

– Afstanden tussen productie en consumptie van goederen worden zoveel mogelijk beperkt.

6. Ondernemers krijgen een grotere verantwoordelijkheid voor de milieueffecten van hun werkzaamheden

– Bij ondernemingen van een bepaalde minimum omvang en afhankelijk van de aard van de te vervaardigen producten en te verlenen diensten wordt het hebben van een milieudiploma vereist.

– Er komen milieutuchtcolleges die kunnen beoordelen of ondernemers op milieugebied zorgvuldig hebben gehandeld en die aan hun beoordeling sancties kunnen verbinden.

– Aandeelhouders en andere financiers van ondernemingen mogen geen invloed kunnen uitoefenen op de kwantiteit en kwaliteit van de te vervaardigen producten en te verlenen diensten. Hun belangen zijn ondergeschikt aan de professionele afweging van milieueffecten van productie en dienstverlening door ondernemers.

– Reclame wordt drastisch beperkt en voornamelijk of geheel vervangen door onafhankelijke en voornamelijk digitale voorlichting over producten en diensten.

7. Inkomenspolitiek en belastingen dienen mede om de milieubelasting te beperken

– Besteding van inkomens en benutting van vermogens met grote milieubelastende effecten worden door heffing van milieubelasting sterk ontmoedigd.

– Het kiezen voor een sobere en weinig milieubelastende levenswijze wordt bevorderd door de invoering van een gegarandeerd basisinkomen. Eventueel kan als voorwaarde het vervullen van een sociale dienstplicht van één tot twee jaar worden gesteld.

– Om innovaties en inspanningen te stimuleren, blijven er in beperkte mate inkomensverschillen bestaan.

8. Economische groei en het scheppen van werkgelegenheid worden niet langer nagestreefd als ze tot meer milieubelasting leiden

– Milieudeskundigen gaan zich niet langer te buiten aan algemene beschouwingen over de milieueffecten van economische groei of krimp en toe- of afname van werkgelegenheid, maar beperken zich tot het aangeven van de concrete milieueffecten van bepaalde economische activiteiten.

9. Coöperaties vervullen steeds meer essentiële behoeften

– Coöperatieve samenwerking bij de energievoorziening, de voedselvoorziening, de huisvesting en het vervoer zal de milieubelasting van deze voorzieningen beperken.

10. Er komt een internationaal milieustrafhof

– Individuen, particuliere organisaties en overheden kunnen bij dit strafhof klachten indienen tegen personen en instellingen die waar ook ter wereld het milieu zwaar belasten.

11. Het ontstaan van individuele en gemeenschappelijke momenten van niets doen wordt bevorderd 😉

En nu is het aan jou: ben je het eens met de stellingen of juist niet? Of heb je misschien een twaalfde stelling? Laat het ons weten in de comments.

Dit artikel is eerder gepubliceerd in het tijdschrift Milieu van VVM. VVM is het netwerk van milieuprofessionals, waar je met de kortingscode MorgenVVM voor 20 euro per jaar (i.p.v. 125 euro) lid van kan worden. Voor meer informatie klik hier.

Dit bericht heeft 2 reacties

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Back To Top