De psychologie achter duurzame zoete aardappelen in Papoea-Nieuw-Guinea

“Kippenpoep op mijn zoete aardappelen? Dat is nou nog eens een goede grap!”, zei Anna (pseudoniem), een lokale boerin in Papoea-Nieuw-Guinea (PNG). “In Europa is het bemesten van je land heel gebruikelijk”, antwoordde ik. Anna schudde haar hoofd “Tss… sorry”, zei ze. Mijn gesprek met Anna was een van de vele conversaties die ik in de afgelopen jaren met lokale boeren in PNG heb gevoerd over hun land, hun gewassen en hun manier van boeren. De gesprekken zijn onderdeel van mijn onderzoek naar hoe de landbouw in PNG duurzamer kan worden gemaakt.

Door: Mirjam Hazenbosch

Het overgrote deel van de bevolking in Papoea-Nieuw-Guinea is afhankelijk van de zwerflandbouw. Traditioneel kappen boeren elk jaar een stukje bos om daar hun moestuin te maken. In hun moestuinen planten ze allerlei soorten gewassen waaronder bananen, zoete aardappelen en taro. Nu staat het huidige systeem enorm onder druk. 

De bevolking in PNG groeit momenteel hard. Vroeger was er genoeg land voor iedereen om een mooi grote tuin aan te leggen, maar dat is vaak niet meer zo. Daarnaast zijn de weerpatronen in PNG onvoorspelbaarder geworden, waardoor oogsten soms mislukken. Het is onduidelijk of en hoe de traditionele manier van boeren aangepast kan worden zodat boeren op een duurzame manier voldoende voedsel kunnen blijven produceren. Met mijn onderzoek hoop ik bij te dragen aan het uitvogelen van dit vraagstuk.

Moestuinen en interviews

Aan mijn onderzoek zitten twee componenten: een ecologische component en een sociale component. Ten eerste moeten we weten hoe we de oogst in moestuinen kunnen verhogen. Boeren vertellen mij dat voor hen de voornaamste reden om een nieuwe tuin te maken is omdat “gris bilong graun i pinis”. Dit betekent dat de bodemkwaliteit niet goed meer is. Nu is het zo dat veel boeren in het dorp waar ik werk momenteel weinig doen aan hun bodemkwaliteit. En dat kun je natuurlijk veranderen door bijvoorbeeld compost, kippenpoep of kunstmest te gebruiken. 

In samenwerking met lokale boeren heb ik experimentele moestuinen opgezet waarin we testen of het gebruik van compost, kippenpoep en kunstmest daadwerkelijk de bodemkwaliteit en de oogst verhogen (zie dit artikel). Maar een andere belangrijke vraag is: zijn boeren bereid om compost, kippenpoep of kunstmest te gebruiken? Waarom wel of waarom niet? Om inzicht in deze vragen te krijgen praat ik vaak ’s avonds, na het werk in de moestuinen, met lokale boeren.

Vroeger…

Veel boeren geven aan dat ze hun oogsten achteruit hebben zien gaan gedurende de afgelopen jaren. Een boer zei dat een taro zo groot was als een kokosnoot toen hij klein was, maar dat hij nu enkel vuist-grote taros oogst. Veel mensen wijden hun slechte oogst aan veranderingen in het weer: het weer is een stuk onvoorspelbaarder geworden, met regen tijdens het droogseizoen en droogte tijdens het regenseizoen. Hierdoor is het voor boeren moeilijk geworden om te weten wanneer en hoe ze hun gewassen moeten planten. Ook geven mensen aan dat ze vroeger hun oude tuin gemiddeld zo’n 8.5 jaar braak lieten liggen voordat ze weer terug keerden naar hetzelfde stuk land om daar weer een moestuin te maken. Er was toch genoeg land! 

Tegenwoordig is land een stuk schaarser en wachten mensen gemiddeld slechts 3.5 jaar. De kortere wachttijd leidt ertoe dat de bodem niet genoeg tijd krijgt om te herstellen, waardoor de bodemkwaliteit achteruit holt. Veel mensen weten niet goed hoe ze onder de veranderde omstandigheden voldoende voedsel kunnen produceren in hun moestuinen. “Ik verwacht dat dit het laatste jaar is dat ik mijn vaders technieken kan gebruiken. Vanaf volgend jaar zal ik nieuwe technieken moeten gaan inzetten omdat dan mijn land op is”, drukte een boer uit. Maar hoe en wat, dat weten velen niet.

Tijd voor verandering?

Wanneer ik mensen vertel over eventuele mogelijkheden om de bodemkwaliteit te herstellen door bijvoorbeeld compost, kippenpoep of kunstmest te gebruiken, zijn velen enthousiast. Meer dan 85% van de mensen die we geïnterviewd hebben waren bereid om deze nieuwe technieken op hun tuin uit te proberen. Maar veel boeren geven aan dat ze eerst willen weten hoe ze deze nieuwe technieken precies moeten gebruiken voordat ze het daadwerkelijk willen uitproberen. Zoals een boer op een gegeven moment tegen mij zei: “Sapos nogat lain, mi no laikim bagarapim gaden kaikai bilong mi” wat betekent “Als ik niet kan leren hoe ik deze technieken gebruik, doe ik het niet, want ik wil niet mijn moestuin om zeep helpen”. En dat is natuurlijk te begrijpen als je volledig afhankelijk bent van je moestuin voor elke maaltijd van de dag! Dus een gebrek aan kennis is voor veel boeren een groots obstakel voor innovatie.

Momenteel zijn de zoete aardappelen in onze experimentele tuinen hard aan het groeien. Het is bijna tijd voor de volgende oogst. Of deze tuinen daadwerkelijk kunnen bijdragen aan het verduurzamen van de landbouw in PNG hangt grotendeels af van of en hoe boeren in PNG bereid zijn om hun huidige manier van boeren aan te passen. 10,000 jaar geleden pionierden mensen in PNG als een van de eersten in de wereld met het verbouwen van gewassen. Die innovatieve geest zweeft nog altijd door PNG. De vraag is enkel hoe we hem het beste kunnen ontketenen, zodat mensen zoals Anna manieren kunnen bedenken om hun oogst op een duurzame manier te verhogen.