Een proefdiervrije toekomst: een interview met Sophie van Wijk
Ongeveer dertien jaar geleden leerde ik Sophie kennen, op de eerste dag van de middelbare school. De nerveuze brugpieper die ik toen leerde kennen is in dertien jaar uitgegroeid tot een intelligente vrouw. Na haar bachelor Biotechnologie en haar masters Communication & Innovation en Cellular & Molecular Biotechnology aan de Wageningen Universiteit, vertrok Sophie in maart naar Utrecht om bij de Universiteit Utrecht te starten met haar PhD over proefdiervrije innovaties.
Een PhD is de hoogste academische graad die je kunt halen. In het Nederlands wordt dit vaak ‘promoveren’ genoemd. Vier jaar lang doe je uitgebreid onderzoek. Eigenlijk ben je nu in plaats van student echt een onderzoeker geworden, waar je ook voor wordt betaald. Wil je meer weten over wat promoveren inhoudt? Lees het hier.
Sophie’s PhD project is onderdeel van het NWA-project AFARA (Animal-free Assays for endocrine-disruption, from science to Regulatory Acceptance). In dit artikel ga ik samenzitten met Sophie, om te ontdekken waar haar onderzoek over gaat.
1. Als je op een verjaardag moet uitleggen waar je onderzoek over gaat, wat zeg je dan?
“Ik zeg eerst: het is ingewikkeld.” Ze lacht. “Momenteel worden er dierproeven gedaan om de veiligheid van chemicaliën te beoordelen. Op ethisch en duurzaam vlak, is het beter om dit op andere manieren te doen. Deze manieren noemen we proefdiervrije innovaties. Met mijn PhD focus ik mij op hoe we in het huidige systeem in Europa een transitie kunnen krijgen naar proefdiervrije veiligheidsbeoordeling. Daarbij kijk ik hoe deze testen geïntegreerd kunnen worden in de huidige setting. Ik richt me in dit onderzoek op hormoonverstorende stoffen, wat ik op een verjaardag eerder zou uitleggen als gevaarlijke stoffen.”
2. Waarom besloot je een PhD te volgen?
“Na mijn twee masters wilde ik graag bijdragen aan de implementatie van nieuwe technologie op een duurzame manier en een betere toekomst. Daarbij wilde ik zo veel mogelijk mensen betrekken, zodat de implementatie op grote schaal kan gebeuren. Ik wil hierbij een brug vormen tussen wetenschap en samenleving.”
“Als je dan op functies gaat zoeken, kom je al snel uit bij PhDs. Persoonlijk wilde ik ook heel graag leren hoe je op een waardevolle manier dialogen kan organiseren tussen groepen, om zo tot een consensus te komen. Bij deze PhD kreeg ik daar de mogelijkheid voor.”
3. Waarom heb je besloten je te focussen op proefdiervrije innovaties?
“Het is niet alsof ik hier in mijn opleiding al veel van wist: terwijl ik zocht naar een baan, kwam ik dit onderzoek tegen. Ik wist toen gelijk dat het een leerzaam onderzoek zou zijn en dat ik hier graag aan zou willen bijdragen. Ik vind proefdiervrije innovaties een mooie ontwikkeling en met mijn PhD krijg ik ook de kans om vier jaar lang samen te werken met anderen die gespecialiseerd zijn op dit gebied. Dat vind ik echt heel gaaf. Je hebt zoveel verschillende soorten proefdiervrije innovaties: van computers die al kunnen uitrekenen hoe mensen op chemicaliën gaan reageren tot innovaties rondom 3D-geprinte organen.”
4. Wat hoop je met je onderzoek over proefdiervrije innovaties te bereiken?
“Ik hoop dat we eerst beter begrijpen hoe het proces er uit ziet. Hiermee bedoel ik: zodra een proefdiervrije innovatie bestaat, wat is er voor nodig om dit te integreren in het huidige systeem wat de EU hanteert rondom veiligheidsbeoordelingen.”
“Daarnaast gaan we volgend jaar publieksdialogen organiseren. Ik hoop dat we een manier gaan vinden waarbij we mensen op een toegankelijke manier kunnen betrekken in een dialoog over een vrij complex onderwerp. De ‘gewone mens’ heeft weinig zicht op de complexiteit en de juridische aspecten van dit onderwerp, terwijl het wel super belangrijk is om de mens en het milieu te beschermen. Ik ben benieuwd naar de gesprekken die dit gaat opleveren.”
5. Naast je PhD schrijf je ook voor NEMO en biotechnologie.nl – wat is je favoriete artikel dat je tot nu toe hebt geschreven?
“Moet ik echt kiezen?”, smeekt ze. Na overleg mag ze een top 2 geven. “Mijn eerste artikel dat ik heb geschreven vond ik wel erg leuk: ‘Kaas zonder koe’. Hier kon ik meerdere mensen interviewen, zoals een kaasverkoper en een onderzoeker. Daarnaast zorgde dit artikel voor best veel discussie op social media, wat heel interessant was om mee te maken. Kaas staat vrij centraal in de Nederlandse cultuur, waardoor iedereen hier wel een mening over heeft.”
“Mijn andere favoriet is ‘Natuurlijk is het onnatuurlijk’– hier kijk ik naar wat we eigenlijk bedoelen als we praten over of iets natuurlijk is of niet. Wat bedoelen mensen er nou mee? Ik hoop hiermee ook meer bewustwording te creëren zodat we minder langs elkaar heen praten.”
6. Wat is een belangrijke les die je tot nu toe uit van je PhD hebt geleerd?
“Ik vind het heel belangrijk dat je binnen de wetenschap niet stimuleert tot overwerken en stress. Ik vind dat een PhD prima te doen moet zijn zonder elke week 60 uur te werken. Je hele leven hoeft niet te draaien om je onderzoek. Het is gewoon een baan, een hele leuke baan, maar dat betekent niet dat je jezelf moet wegcijferen. Je kan goed onderzoek doen zonder jezelf uit te knijpen.”
7. Naast je PhD, wat doe je om te ontspannen?
“Ik ben onlangs met een houtbewerkingscursus begonnen. Dan heb je even een moment waar je lekker je hoofd kan uitzetten en kan gaan zagen. Ik vind het zo chill, zeker aan het eind van de week om mijn hoofd leeg te maken. Daarnaast lees ik enorm graag, met name fantasy en sci-fi.”
8. Een proefdiervrije toekomst is een mooi voornemen, maar wat is jouw goede voornemen om volgend jaar duurzamer te leven?
“Ik wil proberen nog meer plasticvrij te leven dan ik nu al doe. Bijvoorbeeld door meer dingen zelf te maken die je normaal eigenlijk alleen in plastic verpakkingen kan krijgen.”
9. Wat zou jij andere studenten willen meegeven?
“Het is oké als het even allemaal niet lukt: zowel in je studie als op duurzaamheidsvlak. Het is het belangrijkste dat je blijft proberen.”
Tot slot
Ben je geïnteresseerd geraakt in Sophie’s onderzoek en wil je er meer over lezen? Dat kan hier. Wil je Sophie iets vragen? Voel je vrij om haar te benaderen via LinkedIn.