Money talks: Hoe de financiële sector, ondanks hun impact, bewust de andere kant op kijkt
Het is algemeen bekend dat onze ecologische voetafdruk zich uitstrekt tot ver voorbij onze dieetkeuzes, kledingstijl en vakantiegedrag. Echter, de impact die we hebben op het klimaat door onze keuzes met betrekking tot ons pensioen, onze zorgverzekeraar of onze bank wordt vaak onderschat. In dit artikel zal ik onderzoeken wat de financiële sector zo belastend maakt voor het milieu en hoe wij als consumenten hier invloed op kunnen uitoefenen door bewuste keuzes te maken.
De Verborgen Invloed op Milieuschade en Mensenrechten
Het dominante karakter van de financiële sector valt niet meer te ontkennen. Uit een onderzoek van het WWF (2023) bleek dat deze sector bijna 4 keer zoveel kapitaal heeft als de niet-financiële sector Europa-wijd (zie figuur). Het kapitaal dat door banken en verzekeraars belegd wordt in andere sectoren betreft vervuilende sectoren. Deze investeringen zijn niet alleen frequent gericht op de fossiele brandstofsector, maar er bestaat ook een gebrek aan transparantie over deze praktijken (WWF, 2023).
Een ander onderzoek van Eerlijke Bankwijzer, een samenwerking van Amnesty International, Milieudefensie, Oxfam Novib en meer partijen, gaf een gezicht aan deze uitingen. Recentelijk bleek namelijk dat ABN AMRO, ING en Rabobank samen tot wel 2 miljard dollar investeerden in de agrilobby tussen 2019 en 2023. Een gigantische lobby sector die de vleesgiganten voorziet van Braziliaans land dat gebruikt wordt voor (voornamelijk) veevoer. Zo heeft de lobby sector recentelijk eigenhandig de Ferrogrão spoorlijn doorgezet, een 1000 km lange route die door het grondgebied van zes inheemse stammen loopt. Rabobank speelde hier voornamelijk de grootste rol in aangezien zij voor 86% van dit bedrag verantwoordelijk was. Hiermee faciliteert ze ontbossing, milieuvervuiling en mensenrechtenschending.
De Groene Façade: Hoe Banken Duurzaamheid Promoten terwijl Hun Investeringen Milieuvervuiling Stimuleren
In plaats van verantwoordelijkheid te nemen voor de impact van hun investeringen, verschuiven banken vaak de focus door hun klanten bewust te maken van hun individuele voetafdruk. ABN AMRO biedt bijvoorbeeld hulp aan zowel particulieren als bedrijven om hun woning of bedrijfspand te verduurzamen terwijl de Rabobank jaarlijks een Duurzame Innovatie Ledenprijs uitreikt. ING spant de kroon door de slagzin “wij geloven in verandering” onder het kopje duurzaamheid te plaatsen en duurzaamheid hun ‘topprioriteit’ te noemen. Vervolgens verwijzen ze enkel en alleen naar acties die hun klanten kunnen ondernemen, zoals een notenburger eten in plaats van kip of een groen dak kiezen boven een grijs dak.
Een rookgordijn voor de investeringen die achter de schermen gebeuren. Uit een onderzoek van Milieudefensie blijkt namelijk dat de bank met hun investeringen jaarlijks verantwoordelijk is voor meer dan 42 megaton CO2, wat gelijkstaat aan de totale uitstoot van meer dan 4,2 miljoen Nederlanders samen. Geen van de bovenstaande genoemde bedrijven heeft verder een publiek beleidsplan op het gebied van duurzaamheid en een fossiel uitfaseringsplan is vooralsnog niet in zicht.
Zolang banken de fossiele industrie blijven ondersteunen, neemt de zorgwekkende impact van klimaatverandering toe. De 100 grootste bedrijven in fossiel zijn samen inmiddels verantwoordelijk voor meer dan 70% van de wereldwijde CO2-uitstoot. ActionAid heeft recentelijk bekend gemaakt dat sinds het opstellen van het Parijs akkoord in 2015, een belangrijk moment waar de wereldtop samen belooft het tij te keren, er jaarlijks nog steeds 460 miljard (!) naar de fossiele industrie in het mondiale zuiden gepompt wordt. Dit is achttien keer zoveel als naar klimaathulp in het mondiale zuiden, de plekken waar klimaatverandering het snelst merkbaar gaat zijn, achttien keer…
Navigeren als Consument: Praktische Stappen voor Duurzame Financiële Keuzes
Dus ja, de keuze voor een vegaburger is belangrijk, maar de selectie van een bank, pensioenfonds of verzekeraar die duurzaam investeert, weegt nog veel zwaarder. Wat we hieraan kunnen doen als consument is tweeledig: (1) Naar verwachting – Je aansluiten bij een duurzame bank en (2) je stem laten horen aan de vervuilende banken.
Het lijkt misschien veel werk om over te stappen naar een andere bank, maar dat valt in de praktijk mee. Het overstapproces kost steeds minder tijd en vaak kun je zelfs dezelfde IBAN behouden. Zo worden alle automatische incasso’s overgezet en is het vooral zaak om je nieuwe rekeningnummer, mocht het veranderen, door te geven aan belangrijke instanties. Milieudefensie heeft op hun website een 4-stappenplan opgezet om over te stappen mocht je extra informatie willen.
Ten tweede, laat je stem horen! In het kader van ‘doing good, louder’, is het naast de acties in je persoonlijke leven, ook ontzettend krachtig om weerstand te geven tegen de praktijken van dit soort bedrijven. Uit onderzoek van de VPRO bleek dan ook dat 30% van alle protesten leidt tot het gestelde doel. Een manier om dit te doen is door Extinction Rebellion te volgen in hun A10 wegblokkades naast het ING-hoofdkantoor in Amsterdam of wellicht via Eerlijkegeldwijzer.nl een klacht in te sturen naar jouw bank. Ten slotte kan je Milieudefensie ook steunen in hun rechtszaak tegen ING door mede-eiser te worden voor een minimum bedrag van 1 euro. Inmiddels zijn er al bijna 17.000 mensen die deze actie steunen!
Natuurlijk gaat duurzaamheid ook over meer dan alleen ecologische impact. Op Eerlijkegeldwijzer.nl kun je de beoordeling van alle Nederlandse banken vinden, waar verschillende onderwerpen worden beoordeeld en ingedeeld in de categorieën ‘goed’, ‘niet goed’ of ‘verbetering nodig’. De onderwerpen die aan bod komen verschillen van dierenwelzijn tot gendergelijkheid en wapenhandel. Bovendien worden banken apart beoordeeld op hun beleid scores en praktijk scores, waardoor consumenten kunnen beoordelen of de beloften ook daadwerkelijk worden nagekomen. Zo kunnen we als individu onze krachtige stem laten horen door bewust te kiezen waar ons geld naartoe gaat en daarmee de wereld vorm te geven die we willen zien.
Bekijk ook de impact van jouw bank via Eerlijkegeldwijzer.nl en stuur ze een klacht of stap over naar een andere bank via hun website!
Lees meer over onderbelichte zaken binnen de klimaatcrisis:
