De terugkeer van Trump: Een nieuwe dreiging voor het klimaatbeleid
Op 20 januari 2025 heeft Donald Trump opnieuw de eed afgelegd als president van de Verenigde Staten. Zijn herverkiezing markeert een keerpunt voor de mondiale klimaatpolitiek. Tijdens zijn vorige termijn trok Trump zich terug uit het Akkoord van Parijs, versoepelde hij milieuregels en gaf hij prioriteit aan de fossiele brandstofindustrie. Nu, aan het begin van zijn tweede termijn, staan klimaatmaatregelen opnieuw onder druk. Wat betekent dit voor de mondiale klimaatdoelen en hoe reageren andere landen?
Herinvoering van fossiele brandstoffen en nationale energie-noodtoestand
Een van de eerste beleidsdaden van president Trump in 2017 was het schrappen van emissienormen en het bevorderen van kolen- en olieproductie. De geschiedenis lijkt zich te herhalen: Een van de eerste acties van president Trump was het uitroepen van een “nationale energie-noodtoestand” om de productie van fossiele brandstoffen te stimuleren. Dit gaf de federale overheid uitgebreide bevoegdheden om vergunningen te versnellen en milieuregels te versoepelen voor olie-, gas- en kolenprojecten (The Guardian, 2025). Critici waarschuwen dat deze stap niet alleen schadelijk is voor het milieu, maar ook de transitie naar hernieuwbare energie ondermijnt.
Tijdens zijn inauguratiespeech benadrukte Trump de noodzaak om Amerika’s energie-onafhankelijkheid te versterken en de olie- en gasproductie te maximaliseren (NOS, 2025). Hij beloofde de beperkingen op pijpleidingen zoals Keystone XL en Dakota Access volledig op te heffen en nieuwe offshore olieboringen in federale wateren toe te staan. Deze maatregelen worden gesteund door de Amerikaanse olie-industrie, maar zorgen voor verontwaardiging bij milieuactivisten en progressieve staten zoals Californië en New York, die vasthouden aan strengere emissieregels (Chatham House, 2025).
Bovendien overweegt Trump het schrappen van het Inflation Reduction Act (IRA), een wet die meer dan $370 miljard investeerde in hernieuwbare energie en groene banen. Het afschaffen van deze wet zou niet alleen de energietransitie vertragen, maar ook tienduizenden banen in de duurzame sector bedreigen.
Terugtrekking uit het Akkoord van Parijs: Internationale klimaatafspraken onder druk
Op zijn eerste dag in functie ondertekende Trump een uitvoerend bevel om de Verenigde Staten opnieuw terug te trekken uit het Akkoord van Parijs (Europa Decentraal, 2025). Dit besluit heeft wereldwijd tot bezorgdheid geleid over de toekomst van internationale klimaatinspanningen. Het Akkoord van Parijs, dat tot doel heeft de opwarming van de aarde te beperken tot ruim onder 2 graden Celsius, verliest hiermee een van zijn grootste deelnemers en financiers.
De terugtrekking van de VS kan als domino-effect werken. In landen zoals Brazilië en India zijn er krachten die eveneens pleiten voor een herziening van hun klimaatafspraken. De Braziliaanse president heeft al laten doorschemeren dat hij minder prioriteit wil geven aan ontbossingsbeperkingen in het Amazonegebied, nu de VS deze koers lijkt te legitimeren. In andere landen, zoals Duitsland en Frankrijk, wordt de Amerikaanse terugtrekking gezien als een kans om Europees klimaatleiderschap te versterken (VNO-NCW, 2024). Volgens een rapport van de VN uit 2024 zouden dergelijke ontwikkelingen de wereldwijde temperatuurstijging tegen het einde van de eeuw opdrijven tot 3,2 graden Celsius, ver boven de veilige limiet.
Reacties van de internationale gemeenschap
De reacties op Trump’s herverkiezing en zijn klimaatbeleid variëren sterk. De Europese Unie heeft aangegeven zich niet te laten ontmoedigen en overweegt nieuwe samenwerking met China om het Akkoord van Parijs te versterken (Clingendael Spectator, 2024). President Macron van Frankrijk waarschuwde dat Europa zich niet langer kan veroorloven om afhankelijk te zijn van de VS voor klimaatactie en riep op tot een “groene alliantie” met andere wereldmachten.
Ondertussen heeft China zijn rol als wereldleider in hernieuwbare energie verder uitgebreid. De Chinese regering heeft haar emissiereductiedoelstellingen aangescherpt en voert gesprekken met de EU over een gezamenlijke CO2-heffing op importen uit landen zonder een adequaat klimaatbeleid, wat een directe klap zou kunnen betekenen voor de Amerikaanse export (Project Syndicate, 2024).
Rusland daarentegen heeft zich positief uitgelaten over de Amerikaanse koerswijziging, aangezien een zwakker internationaal klimaatbeleid de Russische gas- en oliehandel kan bevorderen. President Poetin ziet een kans om zijn energie-export naar Europa te vergroten, nu de VS zich minder bezighoudt met het beperken van fossiele brandstoffen (CNN, 2025).
Geopolitieke Gevolgen: Machtsherschikking en Mondiale Spanningen
De hernieuwde terugtrekking van de Verenigde Staten uit internationale klimaatafspraken markeert een cruciale verschuiving in de geopolitieke verhoudingen. Traditioneel hebben de VS een centrale rol gespeeld in het aandrijven van mondiale klimaatmaatregelen, maar onder het leiderschap van Trump lijkt die positie definitief te worden opgegeven. Dit laat een machtsvacuüm achter dat andere grootmachten en regionale blokken zullen proberen in te vullen, met verreikende gevolgen voor de internationale orde (Chatham House, 2025).
Europa heeft zich al opgeworpen als voortrekker in de strijd tegen klimaatverandering. Met de Green Deal als speerpunt en de introductie van een koolstofbelasting op geïmporteerde goederen, laat de EU zien dat het niet afhankelijk is van Amerikaanse samenwerking. Dit komt echter niet zonder risico. Landen als China en India, die deze belasting als een handelsbarrière beschouwen, hebben al kritiek geuit. Het is waarschijnlijk dat deze economische spanningen zullen leiden tot handelsconflicten en diplomatieke spanningen, waardoor de weg naar wereldwijde klimaatsamenwerking nog complexer wordt (Saxo Bank, 2025).
Binnen de Verenigde Staten is de situatie al even verdeeld. Democratische staten zoals Californië en New York blijven ambitieus klimaatbeleid voeren, in tegenstelling tot Republikeinse staten die fossiele brandstoffen ondersteunen. Dit gefragmenteerde beleid maakt de VS een minder betrouwbare partner op het wereldtoneel. Buitenlandse investeerders worden voorzichtig, terwijl landen zoals de EU en China mogelijk bilaterale samenwerkingen aangaan met individuele Amerikaanse staten, in plaats van met de federale regering.
De geopolitieke gevolgen van deze verschuiving zijn duidelijk: een wereld waarin samenwerking moeilijker wordt en nationale belangen vaker vooropstaan. Terwijl sommige landen allianties aangaan om gezamenlijk vooruitgang te boeken, dreigen anderen te vervallen in protectionisme en isolatie. Klimaatverandering, dat al wordt beschouwd als een bedreiging voor mondiale veiligheid, zal de spanningen verder aanwakkeren. Vooral in regio’s zoals het Midden-Oosten, Zuid-Azië en Afrika, waar waterschaarste en natuurrampen al tot politieke instabiliteit leiden, kunnen deze uitdagingen escaleren tot grootschalige conflicten.
Deze complexe dynamiek toont aan dat de terugkeer van Trump niet alleen een intern Amerikaans probleem is, maar een cruciale uitdaging voor de wereldorde.
Een onzekere toekomst voor het mondiale klimaatbeleid
De herverkiezing van Donald Trump en zijn vroege beleidsmaatregelen hebben aanzienlijke implicaties voor het mondiale klimaatbeleid. Terwijl de VS zich terugtrekt uit internationale klimaatinspanningen en de nadruk legt op fossiele brandstoffen, staan andere landen voor de uitdaging om het momentum voor klimaatactie vast te houden. De komende jaren zullen cruciaal zijn voor het bepalen van de richting van mondiale inspanningen om klimaatverandering aan te pakken en de bijbehorende geopolitieke dynamiek.
Meer lezen over klimaatbeleid en de gevolgen van klimaatverandering? Hieronder zijn een van de vele artikelen van DuurzameStudent.nl: