Duurzaamheid in ‘Start-Up Nation’ Israël

Als het gaat om groene technologie, valt de Israëlische invloed niet te ontkennen. De ‘Start-Up Nation’, waarvan de vermaarde tech-sector 35 tot 40 procent van het BBP voor zijn rekening neemt, heeft de naam niet in de laatste plaats verdiend door duurzaamheid. Dit artikel gaat over wat Nederlanders kunnen leren van Israëlische ‘cleantech’. Voor dit stuk zijn Naor Gilon, ambassadeur van Israël in Nederland, en Ran Natanzon, hoofd innovatie van het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken, geïnterviewd. 

Door: Jos Hummelen. Bron foto: BrightSource Energy.

Groen vervoer

Nu in Nederland het filespook voorlopig is verdwenen, beginnen de discussies over transport weer op te laaien. Nederland is vergelijkbaar met Israël, omdat beide kleine, dichtbevolkte landen zijn. Koolstofarm vervoer kan de vervuiling verminderen en de klimaatverandering bestrijden. Vooral elektrische voertuigen maken deel uit van een belangrijke trend die nog enkele obstakels moet overwinnen. Israëlische bedrijven als ElectReon en Chakratec werken aan het aanpakken van deze uitdagingen. Batterij-efficiëntie, in combinatie met een aangepaste laadinfrastructuur, zou elektrische voertuigen de komende jaren competitiever moeten maken.  In Nederland kijken we nog veel naar de Amerikanen en Duitsers, maar in Israël doen ze het gewoon zelf!  

Nederland is vergelijkbaar met Israël, omdat beide kleine, dichtbevolkte landen zijn.

Natanzon: “Wij zien de auto als een computer op wielen. Deze manier van denken maakt innoveren gemakkelijker. In Israël hebben we mooie verhalen te vertellen over de auto-industrie. Zo reden er vroeger zogenaamde ‘Susita’s’ rond. Die waren heel hightech, want ze hadden een coating van glasvezel. Probleem was alleen dat je na een wandeling je auto aangevreten aantrof. Kamelen houden namelijk wel van glasvezel. Dat was geen groot succes, zeker niet toen goedkopere auto’s uit Azië konden worden geïmporteerd. Maar de auto-industrie leeft nog altijd: MobilEye levert bijvoorbeeld aan alle grote automerken en is helemaal Israelisch.”

Duurzaam waterbeheer

Nederland waterland, zeggen we altijd. Dat is ook waar, want wij exporteren kennis en techniek over de hele wereld. Maar Israëlische innovatie in groene technologie heeft van het land een wereldwijde krachtpatser gemaakt. Zowel Gilon als Natanzon beginnen gelijk over duurzaam waterbeheer, wanneer ze gevraagd worden naar Israëlische innovatie. Het is bekend dat water schaars is in het Midden-Oosten en er door klimaatverandering steeds minder regen valt. Vanwege een groeiende populatie, zorgt dit voor spanningen. Gilon: “Als er een noodzaak en een behoefte is, zal er een kans ontstaan.” 

Juist doordat Israël, anders dan Nederland, niet gezegend is met veel natuurlijke waterbronnen, moesten Israëli’s allerlei innovatieve oplossingen bedenken om water te ontzilten, gericht te irrigeren en heel zuinig te zijn op water. Natanzon: “Ik groeide op met het idee dat elke druppel telde.” Een belangrijke Israeli early cleantech is de ‘druppelirrigatie’. Hierbij wordt het water niet over het land heen gespoten, maar valt het druppelsgewijs bij de wortel in de grond, zodat het niet verdampt. Natanzon: “Dat is eigenlijk een heel bijzonder verhaal. Een boer in de Negev-woestijn zag een lek in een pijp. Daar groeide een beetje onkruid. Maar hij zag geen probleem, hij zag de oplossing.” Druppelirrigatie heeft gezorgd voor de eerste grote innovatiegolf in Israël. Die innovatie is nog steeds niet klaar. Natanzon vertelt over de nieuwste Israëlische innovatie: druppelirrigatie voor het verbouwen van rijst. “In plaats van ze onder water te zetten, voeg je heel gericht water toe.” Hij vervolgt, over water: “Israël heeft het grootste netwerk van waterrecyclinginstallaties ter wereld. We hadden altijd een tekort, maar nu kunnen we water exporteren naar onze buurlanden.”

Israël heeft niet alleen het eigen probleem opgelost door de bevolking een stabiele en veilige voorziening te garanderen, maar kan ook buurlanden helpen met technologie en bevoorrading. Zo is Israël een belangrijke internationale distributeur van watertechnologie geworden. De 2,4 miljard euro die Israëlische bedrijven per jaar exporteren in aanverwante technologie heeft een grote rol gespeeld bij het garanderen van toegang tot schoon water voor ontwikkelingslanden.

Slimme landbouw

In Nederland speelt de discussie rondom duurzaam boeren sterk, zeker vanwege restricties met betrekking tot stikstof en PFAS, maar ook vanwege politieke druk om meer aan kringlooplandbouw te doen. De gebruikelijke landbouwmethoden leiden tot bodemdegradatie, problemen met irrigatie, afval en verontreinigende stoffen in de grond. Deze kunnen deels worden gecompenseerd door technologie. 

Slimme landbouw, ook wel precisielandbouw genoemd, pakt problemen aan zoals pesticiden (die grote gezondheidsrisico’s met zich meebrengen en schadelijk zijn voor het milieu), waterschaarste, gewasgezondheid, gewasproductiviteit enzovoort. Met behulp van geavanceerde technologieën voor het verzamelen van gegevenspunten via satellieten, drones of sensoren, zorgt slimme landbouw ervoor dat de input (plagen, meststoffen, water) wordt verlaagd, terwijl de productiviteit wordt verhoogd en de schade aan het milieu wordt geminimaliseerd. Natanzon: “De synergie van de innovaties is typisch Israelisch: ik leef in een heel divers land. Hoe meer connecties, hoe meer ideeën er ontstaan.” Israëlische cleantech bedrijven die bezig zijn met ’smart farming’ zijn bijvoorbeeld SeeTree, CropX, Taranis en Evogene. Natanzon: “We zijn best een klein land, daarom leren we sneller in interdisciplinaire groepen. Plus het zit in onze cultuur: we bevragen elkaar en delen graag onze kennis.”

De beste manier om een Israëliet te motiveren is door te zeggen dat iets niet kan.

Divers energiebeleid

In Israël spelen geopolitieke belangen bij het maken van een energiestrategie. Gedurende de geschiedenis van Israël was het veiligstellen van de energievoorziening een grote zorg van Israëlische beleidsmakers. Jarenlang was er een tekort vanwege olierijke buren, die veelal vijandig stonden tegenover Israel. Natanzon: “Als ergens tekort aan is, moet je wel op zoek naar innovatieve oplossingen. De beste manier om een Israëliet te motiveren is door te zeggen dat iets niet kan.” Pas sinds relatief korte tijd zijn er enorme gasvelden ontdekt, die de positie van Israël minder kwetsbaar maakt. Natanzon: “We hebben geluk dat gas pas heel laat kwam, zo weten we hoe we zonder moeten.” Er wordt zodoende al jaren actief gewerkt aan een divers energiebeleid. De cleantech sector speelt hier handig op in.

Gilon: “Er zijn in totaal meer dan een miljoen zonneboilers geïnstalleerd, omdat dit verplicht werd. Israël is een van de wereldleiders in het gebruik van thermische zonne-energie per hoofd van de bevolking. Ongeveer 90% van alle huizen in Israël heeft zo’n zonneboiler en dat scheelt een hoop olie, aangezien de zon ongeveer 300 dagen per jaar schijnt.” 

Het Israëlische Brightsource Energy haalde 805 miljard op om onderzoek te doen naar hoe je thermische energie opvangt en gebruikt. Een andere Israëlische gigant is SolarEdge, die een innovatieve omvormer heeft ontwikkeld. Door de recente ontdekking van twee enorme offshore-gasvelden gaan deze ontwikkelingen nu minder hard.

Israëls achilleshiel

Als het allemaal zo goed gaat in Israël, waarom wordt dit land dan niet aangehaald als mondiaal voorbeeld? Een specifiek gebied schaadt de opmerkelijke vooruitgang die Israël heeft geboekt op het gebied van groene technologie: afvalbeheer. Terwijl Israël de wereldleider is op het gebied van watertechnologie, blijft het achter bij zijn collega’s als het gaat om het weggooien van afval. Het ministerie van Milieubescherming geeft toe dat slechts 25 procent van het afval van het land wordt gerecycled, waardoor het bijna onder de OESO komt. Het resterende afval komt terecht op stortplaatsen. Daar komen methaangassen en gifstoffen vrij in de open lucht. Niet alleen op de stortplaatsen vormt afval een probleem: op stranden, in parken en in de binnenstad valt het op dat er overal afval rondslingert. Natanzon: “We hebben nog geen grote ‘out of the box innovation’ op dit gebied ontwikkeld. Het systeem van afvalverwerking is op dit moment niet efficiënt genoeg.” 

Israël en Nederland zijn, hoe verschillend ook, landen die van elkaar kunnen leren, ook op het gebied van duurzaamheid. Spieken bij onze verre oosterburen mag, zodat je geïnspireerd raakt.

Meer lezen? Eerder schreef onze redacteur Jos Hummelen dit stuk over Duurzaamheid in Afrika.